سنجش سواد سلامت زنان ایرانی مبتلا به سرطان پستان (HELBA): طراحی و روانسنجی پرسشنامه

مقدمه: با توجه به تاثیر بسزای سرطان پستان بر روی ابعاد مختلف زندگی، بررسی سطح سواد سلامت بیماران جهت ارتقای سلامت مبتلایان به این بیماری در مداخلات مفید به نظر می رسد. این مطالعه با هدف طراحی و روان سنجی ابزار اختصاصی سنجش سواد سلامت زنان مبتلا به سرطان پستان انجام شد. مواد و روش کار: گویه های پرسشنامه طبق تعاریف معتبر ارائه شده برای سواد سلامت در پنج حیطه خواندن، دسترسی، درک، ارزیابی و تصمیم گیری طراحی شد. ابتدا روایی محتوایی کیفی و کمی (شاخص روایی محتوا و نسبت روایی محتوا) پرسشنامه با نظر متخصصان ذی ربط بررسی شده و اصلاحات لازم اعمال شد. سپس پرسشنامه روایی صوری کیفی و کمی (امتیاز تاثیر ) با نظر مخاطبان مورد ارزیابی قرار گرفت. در مرحله بعد با تکمیل پرسشنامه توسط ۲۲۵ تن از زنان مبتلا به سرطان پستان روایی ساختاری ابزار با انجام تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شد. در انتها برای بررسی پایایی پرسشنامه ضریب آلفای کرونباخ برای هر یک از ابعاد محاسبه شد. یافته ها: پرسشنامه ۳۶ گویه ای در پنج حیطه خواندن، دسترسی، درک و فهم، ارزیابی/قضاوت و تصمیم گیری/رفتار طراحی شده، در مرحله بررسی روایی محتوایی کیفی اصلاح و ۲ گویه آن حذف شد. برای بررسی روایی محتوایی کمی، نسبت روایی و شاخص روایی گویه ها محاسبه شد که با توجه به مطلوب بودن مقادیر ذی ربط کلیه گویه ها در پرسشنامه باقی ماند. همچنین پس از انجام روایی صوری کیفی، مقادیر محاسبه شده برای میزان ضریب تاثیر هر یک از گویه ها (روایی صوری کمی) مطلوب تشخیص داده شده و در نهایت ابزار از نظر روایی محتوایی و صوری مورد تایید قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نیز نشان داد که پرسشنامه با ۵ عامل مجزا و ۳۴ گویه و پوشش ۶۴/۹۸% از پراکندگی داده ها از روایی سازه مطلوبی برخوردار است. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده، پرسشنامه مورد نظر قابلیت استفاده برای سنجش سواد سلامت در زنان مبتلا به سرطان پستان را دارد.  

Keywords:

health literacy , breast cancer , questionnaire design , psychometric properties , سواد سلامت , سرطان پستان , طراحی پرسشنامه , روان سنجی