مطالعه اجزاء مقاومت در مرحله گیاهچه به بیماری زنگ قهوه ای(Puccinia triticina Eriksson) در تعدادی از ارقام تجاری گندم

بیماری زنگ قهوه ای (برگی) گندم با عامل Puccinia triticina Eriksson از مخربترین بیماری های قارچی گندم است که هر ساله در بسیاری از مناطق گندم کاری ایران با شدت های مختلف باعث خسارت و کاهش عملکرد محصول گندم می شود. به منظور مطالعه اجزاء مقاومت به این بیماری، ۳۱ رقم تجاری گندم تحت شرایط کنترل شده و در مرحله گیاهچه ای در گلخانه، با یک جدایه زنگ قهوه ای (نژاد CHHLS) از لرستان مایه زنی و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این تحقیق، اجزاء مقاومت شامل تیپ آلودگی و دوره نهفتگی مورد مطالعه قرار گرفت. تعیین دوره نهفتگی به صورت تعداد روز از مایه زنی تا ظهور اولین جوش روی برگ که ۸ روز پس از مایه زنی شروع و تا ۱۴ روز پس از مایه زنی ادامه داشت و تیپ آلودگی به روش رولفز در مقیاس (۴-۰) محاسبه گردید. نتایج مطالعه نشان داد که صفات تیپ آلودگی و دوره نهفتگی دارای همبستگی منفی (۶۴۶۳/۰-) در سطح ۱% می باشند. ارقام اروم بیشترین دوره نهفتگی و کمترین تیپ آلودگی و بولانی به عنوان رقم حساس کمترین دوره نهفتگی و بیشترین تیپ آلودگی را داشتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ارقام برای تیپ آلودگی در سطح ۱% دارای اختلاف معنی دار می باشند ولی برای دوره نهفتگی اختلاف آنها معنی دار نگردید. در تجزیه خوشه ای مربوط به صفات مورد مطالعه ارقام گندم در مقاومت به زنگ قهوه ای به سه گروه مجزا مقاوم، نیمه مقاوم و حساس تقسیم شدند. گروه مقاوم شامل (خزر۱، گلستان، بک کراس روشن بهاره، بم، نیشابور، بک کراس روشن زمستانه، هیرمند و اروم) گروه نیمه مقاوم شامل (سیستان، کویر، پارسی، نوید، مغان۱، مغان۲، مهدوی، افلاک، میهن الموت، بهار، داراب۲، شیراز، چناب، البرز و فلات) و گروه حساس شامل (زارع، مغان۳، اترک، زرین، ارگ، اروند و بولانی) می باشد.

Keywords:

ضریب همبستگی , مقاومت , دوره کمون , تیپ آلودگی