مروری بر روش های پایش آماری پیشامدهای کمیاب و ضرورت پایش آنها در حوزه بهداشت و درمان

در حوزه بهداشت و درمان، مشخصه های کیفی متفاوتی وجود دارند که لازم است مورد پایش و کنترل قرار گیرند. البته پایش هر مشخصه کیفی نیازمند روش آماری (نمودار کنترل) خاصی است. مشخصه های کیفی خاصی در بهداشت و درمان وجود دارند که به دلیل نرخ رخداد بسیار کم آنها، این طور به نظر می رسد که دلیلی برای پایش و کنترل آنها وجود نداشته و یا اصلا پایش آنها امکان پذیر نباشد؛ زیرا نرخ رخداد آنها به حدی کوچک است که پایش با استفاده از نمودارهای کنترل متداولp و np امکان پذیر نیست؛ در صورتی که برای چنین مشخصه های کیفی نیز روش های متنوعی با کارایی های گوناگون توسعه داده شده است. چنین مشخصه های کیفی، پیشامدهای بهداشتی نادر (Rare health events) نامیده می شوند.در سال های اخیر با پیشرفت علوم و تکنولوژی، به تدریج سطح برخی از مشخصه های کیفی در حوزه بهداشت و درمان بهبود یافته است؛ تا حدی که این مشخصه ها به مشخصه هایی نادر و کمیاب بدل شده اند (مانند نرخ تولدهایی با ناهنجاری های مادرزادی، که این نرخ در جوامع توسعه یافته بسیار ناچیز است). شاید در نگاه نخست، چنین مشخصه هایی نیاز به پایش و کنترل نداشته باشند؛ ولی روش های آماری توسعه داده شده در این زمینه نشان می دهند که این مشخصه های کیفی نیز به سبب عوامل گوناگون (انحرافات غیرتصادفی) می توانند از کنترل خارج شده، ناهنجاری های فردی و اجتماعی را موجب شوند. به کارگیری چنین روش های آماری و توسعه آنها، لازمه بهبود مستمر در حوزه بهداشت و درمان برای هر کشور توسعه یافته و در حال توسعه است. از جمله مهم ترین این روش های آماری می توان به روش مجموعه ها (Sets method)، روش امتیاز تجمعی (CUSCORE)، روش SHDA و روش جمع تجمعی برنولی (Bernoulli CUSUM) اشاره کرد.توسعه روش های متعدد در مورد پایش رخدادهای کمیاب در بهداشت و درمان در سطح بین المللی تاییدی بر ضرورت به کارگیری این روش ها است. این مقاله درصدد است تا با معرفی معروفترین این روش ها و البته مقایسه آنها بر اساس شاخص متوسط طول دنباله (ARL)، کاراترین روش آماری را در این خصوص شناسایی کند.

Keywords:

Healthcare , Rare health events , Statistical Process Control (SPC) , Control Charts , Sets Method , CUSCORE , SHDA , Bernoulli CUSUM , Average Run Length (ARL) , بهداشت و درمان , پیشامدهای نادر (کمیاب) , کنترل فرآیند آماری , نمودارهای کنترل آماری , روش مجموعه ها , روش امتیاز تجمعی , روش SHDA , روش جمع تجمعی برنولی , متوسط طول دنباله