تحلیل عوامل موثر در ابتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) در ایران با استفاده از مرور سیستماتیک، متاآنالیز و Generalized Impact Fraction

ابتلا به HIV با سرعت بالایی در جهان و ایران درحال گسترش است. در کشورهایی همچون ایران که همه گیری عمومی نشده و در گروه های خاصی متمرکز است، پیشگیری از گسترش آن به جمعیت عمومی از اهمیت فراوانی برخوردار است. در این میان ضروری است اولویت بندی پژوهش ها و مداخلات پیشگیرانه، مبتنی بر شواهد علمی باشد و فراوانی محلی عوامل موثر بر ابتلا را مد نظر قرار دهد. در این طرح با انجام مرور سیستماتیک، شیوع و قدرت اثر سه عامل خطر «رفتار پرخطر جنسی»، «اعتیاد تزریقی»، و «کمبود دانش و نگرش مناسب در مورد نحوه انتقال بیماری» بررسی گردید و اولویت های پژوهشی با درنظر گرفتن فاصله اطلاعاتی موجود و مورد نیاز مشخص شد. به رغم وجود ناهمگونی اطلاعات، از نتایج متاآنالیز یا در برخی موارد سناریو های فرضی به عنوان محتمل ترین گزینه جهت محاسبه شاخص (Generalized Impact Fraction - GIF) استفاده شد. محاسبه این شاخص نیازمند اطلاع از شیوع و قدرت اثر مشکل یا هریک از عوامل خطر و همچنین سطح مقابل واقع شیوع می باشد. مقدار عددی این شاخص بیانگر میزان درصد کاهش بار بیماری به دنبال تغییر شیوع از میزان موجود به میزان مقابل واقع می باشد. در حالی که سطح مقابل واقع شیوع، موضوعی ذهنی است که به روش های مختلفی قابل برآورد است. در این بررسی، از ۹۳ مطالعه موجود، ۵۳ مطالعه دارای معیارهای انتخاب بودند. شیوع آگاهی ضعیف در جمعیت عمومی ۳/۲۹ درصد برآورد شد. GIFمربوط به مصرف تزریقی مواد در خارج از زندان ها ۱۲ درصد، GIF مربوط به مصرف تزریقی مواد در داخل زندان ها ۱۶ تا ۷۵ درصد و GIF مربوط به رفتار پر خطر جنسی به علت فقدان اطلاعات ضروری محاسبه نگردید. با توجه به فاصله اطلاعاتی موجود، مهم ترین اولویت های پژوهشی برای سیاست گزاری های مبتنی بر شواهد، تعیین شیوع اعتیاد تزریقی و رفتار پرخطر جنسی (ارتباط جنسی با بیش از یک نفر برای کسب پول، حمایت، یا هر چیز دیگر یا ارتباط جنسی مرد با مرد) در جامعه و بروز HIV در این دو گروه و سایر گروه های درمعرض خطر و نیز تقویت شواهد علمی برای تعیین اثر هریک از عوامل خطر و بررسی هزینه اثربخشی مداخله های مختلف پیشگیرانه شامل آموزش و اطلاع رسانی و کاهش آسیب می باشد.

Keywords:

Systematic Review , Acquired Immunodeficiency Syndrome , HIV Risk Factors , HIV Prevention and Control , Priority Setting , Epidemiologic Methods , ویروس نقص ایمنی اکتسابی , مرور سیستماتیک , متا آنالیز