ظهور «طبقه متوسط فکری» و نقش آن در تحولات اخیر مصر

تحولات هنوز جاری در کشورهای عربی، ازجهتی فراورده نوع نگاه متکثر کنشگران موجود به تاریخ و هویت است؛ نگاه هایی که امکان نوعی توافق میان آن ها در کوتاه مدت متصور نیست. از این منظر، اگر مرسی را نماینده جریان «اسلام گرای» هدفداری در مصر بدانیم و نیز اگر به رسمیت بشناسیم که این کشور در صد سال اخیر و به طور خاص بعد از فروپاشی عثمانی، رگه هایی نسبتا زنده از سکولاریسم و لیبرالیسم و ناسیونالیسم را هم در حوزه اندیشه و فرهنگ و سیاست تجربه کرده است، این سوال مطرح خواهد شد: از این زاویه، آینده آن جریان هدفدار در مصر چه دست نوشت و سرنوشتی خواهد داشت؟ به بیان دیگر، این آینده ذیل چه تاریخی تعریف می شود؟ پاسخ مجمل این پرسش به بررسی پدیده نوظهور «طبقه متوسط فکری» در مصر بازمی گردد. طبقه متوسط فکری، به واسطه فضای نسبتا باز فکری در دوران ناصر، در پی روابط اندیشه ای مصر با جهان اروپایی و آمریکایی، به تدریج، در این کشور ظهور یافت؛ اما این طبقه منسجم نیست، بلکه به دلیل داشتن هویت های متعدد، توان تاریخ ساز آن در حالت بینابین قرار می گیرد. این پدیده ابتدا با طرح چند گزاره مقدماتی معطوف به تحلیل عادل ضاهر و سپس ازطریق بسط نظریه محمد عابدالجابری درخصوص عقل عربی، به گمانه زنی گذاشته خواهد شد. همه این مباحث در خط سیر تاریخی کشور مصر بررسی خواهد شد.

Keywords:

Intellectual Middle Class , Egypt , Islam , Secularism , مصر , طبقه متوسط فکری , اسلام گرایی , سکولاریسم , تحولات سیاسی اجتماعی.