انحراف چشمان در چهره پردازی های صنیع الملک

پژوهش حاضر به یافتن پاسخی برای توضیح انحراف بیرونی قابل توجه چشمان در چهره­پردازی­های ابوالحسن­خان غفاری ملقب به صنیع­الملک می­پردازد. نظر به اهمیت مساله سبک­شناسی آثار و تاثیر سنت پیکرنگاری درباری زند و قاجار بر آثار هنرمند، ابتدا ویژگی­های آثار صنیع­الملک از این منظر مورد بررسی قرار گرفته است و سپس فرضیه­ها یک به یک طرح و بررسی شده­اند؛ اینکه انحراف بیرونی چشمان حاصل تکرار سنت، شبیه­سازی واقعیت چهره، زیبایی­شناسی وجنات همایونی پادشاه و یا قلم شوخ و جسور هنرمند، یا حتی خطای فنی بوده باشد، یا آنکه عامدانه از سنتی اروپایی اقتباس شده باشد. نهایتا حاصل یافته­ها و تحلیل­ها، دو فرضیه یا ترکیبی از آن­ها را مستحکم­تر نشان می­دهد؛ این که انحراف چشمانحاصل ترکیبی از ضعف تکنیک و برخی چهارچوب­های سبکی حاکم بر آثار اوست و تآثیر انکارناپذیر سنت پیکرنگاری درباری؛اصولا چشمان را در آثار او بسیار مشخص­تر و آشکارتر ازنقش چشمان در نقاشی عینیت­گرای متاثر از غرب ساخته است. و دیگر اینکه صنیع­الملک طی سفر خود به ایتالیا احتمالا با شمایل­نگاری­های پیشارنسانسی آن دیار روبرو شده و با الهام از ویژه گی چشمان این آثار که با رویکردی قراردادی دارای انحراف ترسیم شده­اند، همین قاعده را در آثار خود نیز مرئی داشته است. پژوهش حاضر از نوع بنیادی است و با روش توصیفی تحلیلی به بررسی نمونه­های تصویر شده به قلم هنرمند پرداخته است.

Keywords:

چهره ­پردازی , صنیع­الملک , انحراف چشم , هنر قاجار , پیکرنگاری درباری