سیما،جبرئیل، منطق الطیر، الهی نامه، مصیبت نامه

جدال عقل و عشق از بنمایه های اساسی شعر کلاسیک فارسی به خصوص غزل فارسیست. در عاشقانه های شعر فارسی و نیز آثار عرفانی عقل و عشق موضوع بحث قرار گرفته اند. در میان تمام آثار کلاسیک ادبیات فارسی، برجسته ترین اثری که در آن عقل و عشق جمع آمده اند، دیوان حافظ است. در این مقاله کوشیده ایم جایگاه عقل و عشق را در دیوان خواجە شیراز تبیین کنیم. ابتدا به تعریف واژگانی و اصطلاحی دو واژە عقل و عشق پرداختیم. سپس عقل و عشق را در فلسفه و عرفان به اختصار توضیح دادیم. پس از آن واژگان عقل و عشق و واژه هایی که بر این دو دلالت دارند گزینش شدند و بعد به سراغ تمامی غزل های دیوان حافظ رفتیم و انواع کاربرد این واژه های را در غزل ها بررسی کردیم و در قالب نمودار نشان دادیم. ویژگی های عقل در دیوان حافظ را از دو چشم انداز اساسی یعنی عرفان و فلسفه برشمردیم و صفات اصلی این دو نوع عقل را بیان کردیم.انواع عشق و همچنین نسبت عشق با سایر موضوعها نظیر عیش ظاهری و تصوف بررسی شد. در نهایت بسامد کاربرد عقل و عشق را با یکدیگر مقایسه کردیم و مشخص گردید بسامد کاربرد عشق اختلافی قابل توجه با عقل دارد.

Keywords:

عشق , عقل , دیوان حافظ , عرفان , فلسفه