بررسی ساخت های زبانی ایدئولوژیک در ترجمه خدایان تشنه اند با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی

ساخت های زبانی ایدئولوژیک که ترکیبی از ساخت های زبانی و ایدئولوژی است از مفاهیم اصلی تحلیل گفتمان انتقادی محسوب می شوند. در این مقاله می کوشیم با روش تحلیلی-توصیفی ساخت های زبانی ایدئولوژیک را در ترجمه کتاب خدایان تشنه اند مشخص کنیم. از مدل سه وجهی دکتر فرزانه فرحزاد برای نقد و بررسی ترجمه کاظم عمادی استفاده کردیم زیرا این مدل به طور خاص به تحلیل گفتمان انتقادی در مطالعه متون ترجمه ای می پردازد. در این مدل انتخاب های ترجمه ای در متن، پاره متن و نشانه های غیرکلامی از دیدگاه بینامتنیت و ایدئولوژی بررسی می شوند. از میان راهبردهای ترجمه ای ایدئولوژیک مورد بررسی در این پژوهش، رقیق سازی و حسن تعبیر، تشدید و تحریف بیشترین درصد فراوانی کل (در حدود دو-سوم کل انتخاب های ایدئولوژیک مترجم) را به خود اختصاص دادند. در وهله بعد، تحریف، تضعیف، راهبردهای مرکب، تعمیم، جزءواژگی، و تخصیص درصد فراوانی کل کمتری نسبت به سه راهبرد قبلی دارند (تقریبا یک-سوم کل انتخاب های ایدئولوژیک مترجم). در این بررسی مشخص شد که انتخاب های ایدئولوژیک با انتخاب های شخصی و سلیقه مترجم تفاوت دارند، هرچند گاهی تشخیص آن ها از هم دشوار است. گذشته از این، اکثر ساختارهای زبانی ایدئولوژیک به کاررفته در ترجمه فارسی خدایان تشنه اند دلایل فرهنگی، مذهبی و اخلاقی داشته و مواردی که بار سیاسی مثبت به نفع حاکمیت وقت داشته باشد، کمتر به چشم می خورد.

Keywords:

آناتول فرانس , تحلیل گفتمان انتقادی , راهبردهای ترجمه , ساخت های زبانی ایدئولوژیک , فرهنگ , مدل سه وجهی نقد ترجمه