برخورد نزدیک از نوع دوم؛ خوانش هیروگلیفیک مونتاژ فیلم

تحلیل نشانه شناختی فیلم و ارزیابی آن به مثابه یک زبان، در زمره نخستین تلاش های جدی پژوهشگران سینما برای رمزگشایی ماهیت و سازوکار فیلم بود. از مساعی کانودو و بالاش تا تحلیل های فرمالیست ها، ساختارگرایان و پساساختارگرایان نقطه اشتراک آن ها را در خوانش فیلم به مثابه یک زبان می توان دانست. در این میان یکی از جدی ترین رویکردها به ارزیابی فیلم به مثابه نوعی نظام نشانه شناختی که هم از پشتوانه تئوریک کسانی چون لیندسی و متز برخوردار است و هم آثار فیلم سازان بزرگی همچون آیزنشتاین در فربه کردن آن تاثیرگذار بوده خوانش فیلم به مثابه یک ساختار زبانی ویژه است. آیزنشتاین به مدد قیاسهایی که میان مونتاژ فیلم و هیروگلیفهای چینی برقرار ساخت توانست ضمن اشاره به خصایص زبانی فیلم، سازوکار عمل مونتاژ را تبیین نماید. اینک مقاله پیشرو قصد دارد نشان دهد که چگونه میتوان در کنار هیروگلیفهای چینی با استمداد از هیروگلیفهای مصری و مفاهیمی نظیر اندیشهنگارها و مونتاژ واگشایی به تبیین دیگری از مونتاژ در فیلم دست زد. ضمن باورمندی به ماهیت متکثر و امکانهای موازی خوانشهای چندگانه، پژوهش حاضر بر آن است که چنین خوانشی از مونتاژ بنا به دلایلی که در ضمن پژوهش به آن اشاره میشود در برخی فیلمهای کوتاه تجربی به بهترین شکل تبلور مییابد.

Keywords:

مونتاژ سینمایی , هیروگلیف مصری , مونتاژ واگشایی , اندیشهنگار , فیلم تجربی