بررسی صفات مرفولوژیکی، فنولوژیکی، عملکرد دانه و اجزای عملکرد ارقام ارزن دم روباهی در الگو های مختلف کاشت

چکیده سابقه و هدف : ارزن ها از جمله ارزن دم روباهی به دلیل طول دوره رشد کوتاه به عنوان یک محصول بین فصلی بدون مزاحمت برای زراعت قبلی و بعدی اهمیت ویژه ای دارند. موفقیت در دستیابی به ظرفیت های محیطی از قبیل نور منتج به توسعه سطح برگ و افزایش عملکرد دانه و اجزای عملکرد لاین های ارزن دم روباهی در مقایسه با رقم شاهد از طریق بهبود ارتفاع گیاه، تعداد برگ و گره، طول پانیکول و قطر ساقه توسط محققان زیادی گزارش شده است. بررسی های اواخر دهه ۱۹۸۰نشان داد، با استفاده از ارقام برتر و تکنیک های به زراعی نظیر فاصله مناسب بوته ها روی ردیف و فاصله بهینه خطوط کاشت، عملکرد دانه می تواند دو سه برابر شود، اما این یافته ها باید به روز شوند و برای ارقام جدید، خاک و شرایط آب و هوایی هر منطقه آزمایش شوند. به منظور بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و برخی از صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی ژنوتیپ های ارزن دم روباهی این تحقیق انجام شد.مواد و روش ها : یک آزمایش اسپلیت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک-های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد به اجرا در آمد. تیمارهای این آزمایش شامل تراکم به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (۳۰، ۳۵ و ۴۰ بوته در متر مربع)، فاصله خطوط به عنوان فاکتور فرعی در سه سطح (۴۰، ۵۰ و ۶۰ سانتی متر) و ژنوتیپ های ارزن دم روباهی به عنوان فاکتور فرعی فرعی شامل سه ژنوتیپKFM۲ ، KFM۵ و باستان بودند. هر کرت مشتمل بر چهار ردیف به طول ۱۰ متر بود. بذور بصورت پشت سر هم کاشته شدند و سپس بر مبنای تیمارهای فاصله ردیف و تراکم های D۱، D۲ و D۳ تنک شدند. برداشت به منظور برآورد عملکرد دانه، بعد از حذف حاشیه از دو خط وسط هر کرت به مساحت ۴ متر مربع صورت پذیرفت. برای اندازه گیری صفات زراعی و اجزای عملکرد دانه ده بوته بصورت تصادفی از هر تیمار نمونه برداری شد. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها با نرم افزار SAS انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد، با کاهش تراکم، وزن هزاردانه از ۶۸/۲ به ۳/۳ گرم افزایش یافت، در بین ژنوتیپ ها نیز، ژنوتیپ KFM۵ بیشترین وزن هزاردانه ( ۲۹/۳گرم) را داشت. کمترین تراکم (۳۰ بوته در متر مربع)، بیشترین طول پانیکول (۷۹/۱۵سانتی-متر) را نیز داشت و بیشترین تعداد دانه در پانیکول (۳۵۶۰) را تراکم ۳۵ بوته در متر مربع به خود اختصاص داد و فاصله خطوط ۵۰ سانتی متردارای بیشترین تعداد دانه در پانیکول (۳۴۵۶) و بیشترین عملکرد دانه (۷۸/۲ تن در هکتار) بود. نتیجه گیری: مقایسه میانگین تیمارها نشان داد لاین KFM۵ با عملکرد ۲۷۱/۰ کیلوگرم در متر مربع و ۰۲/۱۴ درصد افزایش، لاین مناسب بود. ضمنا این لاین که زود رس تر (نسبت به لاین KFM۲ و رقم باستان)هم می باشد، با پانیکول بازی که دارد دچار بیماری نشد که مزیت مهمی به شمار می رود. برای این لاین تراکم ۳۵ بوته در متر مربع نیز با عملکرد ۲۷/۰ کیلوگرم در متر مربع و ۷/۷ درصد افزایش بهتر از تیمار شاهد بود. مناسبترین فاصله خطوط کاشت هم ۵۰ سانتی متر بود.

Keywords:

رقابت , فاصله ردیف , تراکم کاشت , تولید دانه