تفاوت قاعده اصولی با قاعده فقهی *

از مقوله‎های مهم و کار بردی که در دانش فقه و اصول به طور چشمگیر به کار می رود، شناخت و تفاوت «قاعده اصولی» با «قاعده فقهی» است که نحوه وقوع آن‎ها در طریق استنباط احکام و تفاوت آن‎ها را از یکدیگر مشخص می کند. دریافت ما از فهم موضوع این است که قواعد اصولی، واسطه ای برای استنباط و کشف احکام‎اند و در طریق استنباط احکام واقع می شوند، درحالی که قواعد فقهی دارای چنین خصوصیتی نیستند و واسطه برای استنباط احکام نبوده و در طریق استنباط واقع نمی شوند، بلکه قواعد فقهی بر احکام فرعی تطبیق می شوند. به عبارت دیگر، قاعده اصولی راجع به احکام مکلفان جنبه توسیطی دارد و قاعده فقهی جنبه تطبیقی. مثلا حجیت خبر واحد و حجیت ظواهر واسطه رسیدن به حکم شرعی‎اند، ولی قاعده اتلاف یا قاعده طهارت برحکم شرعی منطبق می شوند. لذا قاعده فقهی خود حکم شرعی کلی است و قاعده اصولی واسطه در اثبات حکم شرعی است. به نظر می رسد تعاریف مختلف از قاعده اصولی و فقهی هرکدام به بعدی از ابعاد مسئله اصولی و مسئله فقهی اشاره دارد و میان آن‎ها تهافتی نیست.

Keywords:

قاعده اصولی , قاعده فقهی , استباط احکام , ادله , حکم