سیر تاریخی کاربست عقل در جعل و کشف احکام از دیدگاه امامیه

کاربست عقل در دین همواره یکی از مباحث جدی بوده، به طوری که برخی اساسا منکر کارآیی آن شده اند و با مناقشاتشان در صدد خدشه در فهم عقلانی از دین برآمده اند و در عین حال در مقام ادعا شان و جایگاهی برای عقل متصورند، ولی در عمل و در مواجهه با کاربست عقل در قلمرو دین بر نص گرایی و اقتصار بر نصوص دینی تکیه کرده اند؛ در مقابل، کسانی عقل را به عنوان یکی از منابع تفکر دین در کنار نصوص دینی و ادراکات معنوی قرار داده اند. نوشتار توصیفی و تحلیلی پیش رو، فارغ از شبهات و مناقشاتی که در زمینه عقل گرایی وجود دارد، در صدد تبیین این نکته است که کاربست عقل گرایی در حوزه تشریع و معرفت پسینی دین، فقط به بعد معرفت شناختی دین مربوط است و کشف و شناخت احکام را عهده دار است نه جعل و انشاء را؛ و فقط از این منظر می توان سیر تاریخی چنین کاربستی را از عصر پیامبر تاکنون، اثبات و ترسیم کرد. طبعا تبیین این مسئله تاثیر بسزایی در تبیین شان و منزلت عقل و استدلال های عقلی در مواجهه با نقل خواهد داشت.

Keywords:

کاربست عقل , جعل احکام , کشف احکام , عقل گرایی , نص گرایی , عقل در امامیه