تجدد صنعتی یزد در عصر پهلوی، موردکاوی صنعت نساجی مدرن شهر یزد بین سال های ۱۳۱۰ تا ۱۳۴۲

از آنجا که نساجی قدمت زیادی شهر یزد دارد لذا این صنعت نه فقط با «اقتصاد و معیشت» بلکه با «هویت» این شهر نیز گره خورده است. لذا تحول صنعت نساجی سنتی به صنعت نساجی مدرن تقریبا حیات اقتصادی و اجتماعی تمام اقشار ساکن این شهر را تحت تاثیر قرار ­داد و همه گروههای اجتماعی در این فرایند صنعتی شدن بر حسب «تفسیر» خود از مزایا و معایب آن و منافع و ارز­شهای مد نظر خود نقش­آفرینی کردند. پرسش اصلی این پژوهش آن است که «حاملان/بانیان» اولیه و اصلی توسعه و تثبیت صنعت نساجی مدرن یزد (بین سالهای ۱۳۱۰ تا ۱۳۴۲) چه کسانی بودند و بر اساس چه «علایق مادی و آرمانی» دست به چنین کاری زدند؟ و اصولا نقش دولت و گروه­های مختلف اقتصادی و سیاسی و اجتماعی در توسعه و تثبیت این صنعت مدرن چه بوده است؟ این تحقیق ذیل جامعه­شناسی تاریخی و برگرفته از رویکرد «برساختگرایی اجتماعی فناوری» قرار می­گیرد و روش تحقیق مورد استفاده کیفی و توصیفی- تحلیلی است. یافته­های تحقیق حاکی از آن است که هر چند دولت پهلوی و تجار «حاملان/بانیان» اولیه و اصلی ورود صنعت نساجی مدرن یزد بودند اما چگونگی توسعه و تثبیت این صنعت در یزد نتیجه شیوه تعامل یا کشمکش تمام گروه­های اجتماعی مرتبط با این صنعت از جمله افراد و خاندان­های دارای نفوذ سیاسی، شعربافان و کارگران صنعتی، روحانیان و زرتشتیان و برهمکنش «علایق مادی و آرمانی» آنهاست.

Keywords:

صنعت نساجی یزد , تجار یزدی , شعربافان , کارگران صنعتی , روحانیان , زرتشتیان