بررسی معماری تیموری در عصر شاهرخ میرزا (نمونه موردی: مزار خواجه عبدالله انصاری، مسجد گوهرشاد)

معماری یکی از مهم ترین شناسنامه های هویت فرهنگی و تمدنی هر کشوری محسوب می شود. در طولتاریخ ایران از معماری به عنوان راهی برای بیان شکوه و عظمت شاهان بزرگ استفاده شده است به همینخاطر در اکثر موارد نام شاهان بزرگ عضدالدوله دیلمی و شاه عباس صفوی با معماری و هنرپروری عجینشده است. شاهرخ میرزا تیموری نیز از این قاعده مستثنی نیست، وی پس از به سلطنت رسیدن با عبور ازبحران های سیاسی اولیه و رسیدن به عصر تثبیت دوره ای از معماری و هنرپروری را در ایران شروع کرد کهدر تاریخ تحت عنوان رنسانس تیموری شناخته شده است. شاهرخ وارث عصر جنگاوری تیمور گورکانی بودکه در کنار فتوحات فراوان به هنر نیز علاقه داشت ولی شدت خرابی های دوره وی سایه ای سنگین بردستاوردهای فرهنگی داشته است، به همین خاطر شاهرخ در عرصه هنر و معماری به نوعی پاک کنندهخرابی های عصر پدرش می باشد. البته باید به یاد داشت که وی همانند تیمور معماری را وسیله ای برایپیوند حکومت خود با گروه های مذهبی نیز می دانست و نزدیکی با طریقت های صوفیانه از اهداف اصلیاین پیوند محسوب می شد. معماری دوره تیموری با تاثیرپذیری از معماری ایلخانی-مغولی همراه بوده استو در کنار آن از فرهنگ چین نیز تاثیراتی داشته است ولی نبوغ ذاتی معماران این دوره بویژه قوام الدینشیرازی موجب شد تا معماری عصر تیموری با عنوان سبک هرات به استقلال از عصر ایلخانی رسیده باشد.جلوه تمام عیار سبک هرات بناهایی مانند مزار خواجه عبدالله انصاری و مسجد گوهرشاد می باشد. سبکهرات تحت عنوان سبک ایوان چلیپ ایی در مسجد گوهرشاد تاسیس شد که نام شاهرخ، گوهرشاد همسرشاهرخ و قوام الدین شیرازی را در تاریخ جاودانه ساخت و عصری طلایی در فرهنگ و تمدن ایران بویژهمنطقه خراسان رقم زد.

Keywords:

شاهرخ , گوهرشاد , معماری , تیموریان , , قوام الدین شیرازی