نظام مالیاتی و سیاست های وام دهی در شاهنامه فردوسی

مالیات­­ها در شاهنامه به­عنوان مهم­ترین منابع درآمدی از شاخصه­های اساسی در تامین­ بودجه­های نظامی، مخارج سپاهیان و سایر هزینه­های دولت به­شمار می­آیند و ضامن حفظ و بقای ساختار امنیتی، سیاسی و اقتصادی کشورند. بهترین مشوق­های­ مالیاتی در شاهنامه، تمرکز بر دریافت­­های اصولی و عادلانه مالیات­ها از مردم است؛ از این­روی، بخش مهمی از قوانین و سیاست­های پیش­گیرانه شاهان به ساختارهای مالیاتی و هم چنین تلاش آنان در جهت حذف یا کاهش موانع و چالش­های فراروی اخذ مالیات (به­ویژه بی­عدالتی در دریافت های مالیاتی) مربوط می­شود؛ با این وصف، چارچوب­های نظام مالیاتی شاهنامه، در کنار سیاست­های وام­دهی که موجب ثبات اقتصادی، گردش مالی و پولی و توزیع عادلانه درآمدها می­گردند اهمیتی دوچندان می­یابند.  در پژوهش حاضر، افزون­بر نگاهی به سیاست­گذاری­های مالیاتی و نمودهای وام­دهی در شاهنامه به بررسی جنبه­های حقوقی، قانونی و جزایی ناشی از رسم دریافت مالیات پرداخته شده تا اهمیت هرچه بیش­تر گزارش شاهنامه در زمینه اقتصاد و قوانین مالیاتی در دوره ساسانی و پیش از آن به اثبات رسد. نتایج پژوهش بیان گر آن است که جدای از معافیت­ها و بخشودگی­های مالیاتی (اسکندر، اردشیر، بهرام گور و پیروز یزدگرد)، گماردن بازرسان قضایی برای آگاهی از شرایط مناطق گرفتار فقر و بخشودگی خراج ایشان (اردشیر)، و اعطای وام (بهرام گور) که همگی پیش از قباد انجام می­شوند، اصلاحات بنیادین مالیاتی و اقتصادی انوشیروان، پیرو اندیشه­های پدر، افزون­بر تلاش در جهت سازمان­دهی مالیاتی از طریق مساحت کردن زمین­ها، تعیین ترتیب زمانی معین در پرداخت­ها، شاخص­گذاری دقیق نرخ های مالیاتی، معافیت­های مالیاتی، قسط­بندی، فرصت­دهی برای وصول مالیات­های عقب افتاده، گماردن ماموران مخفی و اطلاعاتی، نظارت شخصی، ایجاد دفاتر دولتی و تدوین نسخه­های دقیق و قانونی و نیز تعیین مجازات­های بسیار شدید، گامی در جهت تحقق عدالت مالیاتی و شفافیت دقیق آن برای دولت محسوب می­گردد که در نهایت، هم به سود مردم و هم شاه و کشور تمام می­شود. 

Keywords:

مالیات , اصلاحات مالیاتی , تخلفات مالیاتی , بخشودگی مالیاتی , وام دهی , شاهنامه فردوسی