دفاع از ابلیس نزد برخی از اکابر صوفیان

دیدگاه صوفیه نسبت به ابلیس، یکی  از بحث انگیزترین و در عین حال جذاب ترین مقولاتی است که در امهات متون آنان انعکاس یافته است. از یک طرف با آرایی کاملا متشرعانه مواجهیم که در رد شیطان و لعن او از درگاه  الاهی، بی هیچ شک و شبهه ای سخن رانده اند و از دیگر سو برخی از نام داران عالم تصوف در دفاع از ابلیس و یا حداقل اعتذار او از عدم سجود بر آدم(ع) ، با تاویلات خود نهایت سعیشان را بکار گرفته اند و حتی او را مظهر عشق و فتوت برشمرده اند. این مقاله به مطالعه نظرات مختلف بزرگان صوفیه در خصوص ابلیس با تاکید بر مبانی فکری نام دارانی چون حلاج، احمد غزالی، عین القضات همدانی، فریدالدین عطار نیشابوری و مولانا جلال الدین محمد بلخی می پردازد.