اقدامات شرکت های خارجی بابت استفاده عراق از تسلیحات شیمیایی در دفاع مقدس از منظر حقوق مسئولیت بین المللی

کاربرد سلاح ­های شیمیایی به واسطه آسیب­ های گسترده­ ای که در قربانیان ایجاد کرده، در میان جنایات رژیم صدام حسین، جایگاه خاصی دارد. استفاده بی محابا و مکرر رژیم بعث از سلاح های شیمیایی در دهه ۱۹۸۰ جنایتی بین­ المللی است که هیچ گاه از خاطره تاریخ محو نخواهد شد. هنوز مصدومان شیمیایی زیادی وجود دارند که در اثر جنایات ارتکابی رژیم بعث با مرگ دست و پنجه نرم می ­کنند. در این باره، هیچ گاه نباید از اقدامات دولت ­ها و اشخاصی که به نحوی از انحاء در تسلیح شیمیایی رژیم بعث نقش ایفاء کرده ­اند غافل شد. علاوه بر این نباید از یاد برد که میان نفس عمل تجاوزکارانه رژیم بعث در حمله نظامی به جمهوری اسلامی ایران و استفاده این رژیم از سلاح­ های شیمیایی رابطه ­ای نزدیک وجود دارد. در واقع، عدم واکنش مناسب شورای امنیت در قبال تجاوز نظامی رژیم بعث به جمهوری اسلامی ایران، نقش انکارناپذیری در ترغیب اشخاص و دولت ­های دیگر در تجهیز شیمیایی این رژیم و تحریک آن به استفاده از چنین سلاح ­های مرگباری را داشته است. به موجب معاهدات و عرف بین المللی، تردیدی در خصوص ممنوعیت کاربرد تسلیحات شیمیایی در دهه ۱۹۸۰ میلادی وجود ندارد. به موجب حقوق بین ­الملل با تحقق مجموعه ­ای از شرایط، پوشش شرکتی کنار گذاشته می­ شود و زمینه طرح مسئولیت یکی از کاربردهای خرق حجاب شرکتی در مورد مسئولیت بین ­المللی دولت در قبال اعمال شرکت­ های خصوصی مجال بروز پیدا می ­کند. به این منظور یا باید اثبات گردد که شرکت خصوصی مبادرت به اعمال اقتدارات دولتی می­ کرده است یا باید ثابت شود که شرکت تحت کنترل و به دستور دولت مربوطه عمل نموده است. افزون بر این موارد، تعهد دولت­ ها به تضمین قواعد حقوق بشری موجب آن می ­شود که دولت ­ها در قبال اعمال شرکت­های خصوصی مسئول شناخته شوند.

Keywords:

جنایات جنگی , مسئولیت بین الملی , تسلیحات شیمیایی , دفاع مقدس