تحلیل انتقادی گفتمان آموزش پزشکی: مطالعه موردی مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی

مقدمه: یکی از راه های دستیابی به بینش کلی متفکرین یک حوزه مطالعاتی استفاده از تحلیل تاریخی گفتمان آنها است. مطالعات برآمده از چشم اندازهای علوم اجتماعی انتقادی به محققین اجازه می دهند که به بررسی اندیشه های بیان نشده و پنهان روش ها و ابزارهای آموزشی بپردازند. این مطالعه با هدف تحلیل انتقادی گفتمان مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی در ۱۸ سال نخست انتشار آن انجام شد. روش ها: در این مطالعه از رویکرد فوکویی تحلیل انتقادی گفتمان استفاده شد. کلیه نامه های ارسالی به سردبیر مجله بررسی شدند و نحوه به کارگیری زبان به عنوان میانجی فرهنگی در روابط قدرت، ملاحظات موجود در تعاملات اجتماعی، نهادها و بدنه دانش مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج: بررسی ها نشان داد که دو رویکرد اصلی در قسمت "نامه به سردبیر" وجود دارد: تقاضا برای "استانداردسازی پژوهش" و "استاندارد سازی آموزش ". به نظر می رسد در لایه ی عمیق تر، مناقشه میان "آموزش پزشکی به مثابه عرصه" و "آموزش پزشکی به مثابه رشته" در جریان است. نتیجه گیری: دو تهدید اصلی برای عرصه ی آموزش پزشکی منحصر دانستن آن به رشته ی آموزش پزشکی، تک رشته ای کردن آن و دیوان­سالارانه کردن آن در قالب بخش نامه ها و دستورالعمل های نهادهای سیاست گذار کلان است. برای آنکه عرصه ی آموزش پزشکی همچنان غنای خود را حفظ کند باید تنوع و گستره ی رشته های درگیر در آن حفظ و تقویت شود. ایجاد توازن و تعادل میان خدمت و پژوهش، تاسیس نهادهایی که پژوهش های صورت گرفته را در قالب بسته های سیاستی عرضه کنند و تلاش برای برقراری ارتباط میان سیاست گذاران آموزش پزشکی، پژوهشگران این حوزه و افرادی که مستقیما دست اندرکار آموزش دانشجویان هستند، به بالیدن و گسترش عرصه آموزش پزشکی یاری می رساند. 

Keywords:

Critical discourse analysis , medical education , research , field , تحلیل انتقادی گفتمان , آموزش پزشکی , پژوهش , عرصه