بررسی میزان توجه کتب مطالعات اجتماعی به تربیت شهروندان مطلوب در ایران

ارتقای سطح فرهنگ شهروندی شامل بهبود قوانین و مقررات فرهنگی و اجتماعی، ارائه آموزش های لازم به مردم برای آگاهی از حقوق اجتماعی خود، دیگران تعیین معیارهایی برای رفتار صحیح افراد است. این پژوهش باهدف بررسی تاثیرگذاری برنامه های درسی در جهت ارتقای فرهنگ شهروندی انجام پذیرفته است و بر آن است که کتب درسی مرتبط با مفهوم شهروندی را مورد تحلیل انتقادی قرار داده و جایگاه مولفه های شهروندی را در برنامه های درسی ایران مورد ارزیابی قرارداد. در این تحقیق با روش تحلیل محتوای کتب مطالعات اجتماعی؛ بر اساس عملیات برش و برای پردازش داده ها از روش آنتروپی شانون استفاده شده است. همچنین برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و اسنادی بهره گرفته شده است. در این مقاله در دو سطح میزان و حجم مفاهیم نقش برنامه درسی در ارتقای فرهنگ شهروندی موردبررسی قرار گرفته است. بررسی ها نشان می دهد از مجموع واحدهای ارائه شده کمتر از ۱۰ درصد یعنی ۰۵/۸ درصد از واحدها به کتب مطالعات اجتماعی که مرتبط با مهارت های ویژه شهروندی هستند، اختصاص یافته است و می توان نتیجه گرفت در برنامه های درسی به مقوله مطلوبیت شهروندی و آموزش های مرتبط با آن، توجه کافی نشده است و یا توجه کمتری شده است. علاوه بر این توجه کتب مرتبط با فرهنگ شهروندی به مولفه های اساسی ازنظر ضریب اهمیت (قانونمندی ۴۷۴/. مشارکت فعال ۱۹۶/.، حفظ محیط زیست ۱۶۰/. و توسعه پایدار ۱۶۹/.) نیز بسیار پایین است. البته در این میان برنامه های درسی پنهان را نباید در ارتقای رفتارهای مطلوب شهروندی یا برعکس در تضعیف رفتارهای مطروحه نادیده گرفت.

Keywords:

مطالعات اجتماعی , شهروند مطلوب , تربیت شهروندی , برنامه درسی