آثار ریزوسفری سه پایه مرکبات بر برخی ویژگی های زیستی و اجزاء فسفر در یک خاک آهکی

این پژوهش با هدف ارزیابی آثار ریزوسفری سه پایه مرکبات بر تعدادی از ویژگی های زیستی و اجزاء فسفر در یک خاک آهکی تیمار نشده و تیمار شده با فسفر اجرا شد. بدین منظور یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار به صورت گلدانی اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل پرتقال پیوند شده تامسون (Citrus sinensis L. Osbeck) روی سه پایه مختلف مرکبات (سیتروملو، سیترنج و نارنج) و دو سطح کاربرد کود فسفر (۰ و ۱۰۰ میلیگرم بر کیلوگرم خاک) بودند. هجده ماه پس از کاشت نهالها در گلدانها، گیاهان برداشت شده و برخی ویژگیهای زیستی شامل کربن آلی محلول، جمعیت باکتری و قارچ، فسفر زیست توده میکروبی، فعالیت آنزیم های فسفاتاز قلیایی و اسیدی و نیز فسفر قابل استفاده و شکلهای مختلف فسفر (شامل فسفر محلول و تبادلی، فسفر مرتبط با اکسیدهای آهن و آلومینیوم، فسفر مرتبط با کلسیم، فسفر باقی مانده) در نمونه خاکهای ریزوسفری اندازه گیری شد. نتایج نشان داد صرف نظر از سطح کاربرد فسفر، مقدار کربن آلی محلول و نیز جمعیت قارچ و باکتری در خاک ریزوسفری پایه نارنج در مقایسه با دو پایه دیگر بیش تر بود، اما در بین پایههای مورد بررسی کم ترین pH، و نیز فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی و فسفر زیستتوده میکروبی در ریزوسفر نارنج به دست آمد (۰/۰۵>p). همچنین مقدار فسفر قابل استفاده در ریزوسفر نارنج به طور معنی داری کم تر از دو پایه دیگر بود (۰/۰۵>p). همچنین تنها شکل فسفر مرتبط با اکسیدهای آهن و آلومینیوم و فسفر محلول متاثر از فعالیت ریشه و سطح فسفر کاربردی بودند اما فعالیت ریشه مرکبات اثر معنی داری بر فسفر مرتبط با کلسیم و فسفر باقی مانده نداشت و این دو شکل فسفر تنها متاثر از سطح کاربرد فسفر بودند (۰/۰۵>p). بهطور خلاصه به نظر می رسد، با توجه به نتایج در میان پایه های مورد بررسی، پایه نارنج می تواند از طریق اصلاح شرایط زیستی و شیمیایی محیط پیرامون ریشه خود و نیز تغییر اجزاء فسفر در خاک ریزوسفری، کارایی جذب فسفر از خاک مورد بررسی را بهبود ببخشد.

Keywords:

Calcareous soil , Microbial population , Phosphorus forms , Sequential extraction. , جمعیت میکروبی , خاک آهکی , شکل های فسفر , عصاره گیری متوالی.