برآورد میزان فرسایش خاک با استفاده از مدل (RUSLE)، مطالعه ی موردی حوضه ی آبریز نورآباد ممسنی

چکیده فرسایش یک پدیده­ی طبیعی ناشی از حذف ذرات خاک توسط آب و یا باد و انتقال آنها به مناطق دیگر است و عوامل مختلف طبیعی و انسانی آن را تشدید می­کند. از آنجایی که خاک یکی از مهم­ترین منابع طبیعی هر کشور می­باشد، فرایند فرسایش سبب تنزل خاک شده و خسارات جبران ناپذیری را بر جای می­گذارد. تمرکز اصلی این تحقیق برآورد میزان فرسایش در حوضه ­ی آبریز نورآباد ممسنی واقع در شمال غرب استان فارس با استفاده از مدل (RUSLE) است. بررسی نقشه­ ی فاکتور فرسایندگی باران در سطح حوضه نشان داد که مقادیر این فاکتور از ۱۱ تا ۳۱ متغیر است. مقادیر فرسایندگی از قسمت­های مرکزی حوضه تا نیمه­ ی شمالی روند کاهشی داشته و در قسمت­ های جنوبی که ارتفاعات و بارش بیشتر است، فرسایندگی افزایش یافته است. میزان فرسایش­پذیری خاک حوضه از ۲۵/۰ تا ۴۸/۰متغیر بوده است. نتیجه­ ی حاصل از بررسی فاکتور پوشش گیاهی نشان داد که مقادیر این فاکتور از ۷/۰ تا ۳۵/۱ متغیر است بخش عمده­ای از نقش عوامل مخرب بر فرسایش آبی خاک، در اراضی دیم و مرتعی مربوط به عوامل انسانی می­باشد .بررسی نقشه­ ی خطر فرسایش خاک که از ترکیب لایه­ های فرسایندگی، فرسایش­ پذیری خاک،توپوگرافی و پوشش گیاهی تولید گردید، نشان داد که میزان خطر فرسایش خاک در سطح حوضه بر حسب تن در هکتار در سال از ۸ تا ۷۵ متغیر است. مطابق نقشه­ی خطر فرسایش خاک تهیه شده، مناطق با خطر فرسایش تا زیاد، در بخش­ های جنوبی به علت ارتفاعات بیشتر، شیب تند و لیتولوژی مستعد، شدیدتر است. علاوه بر این، تحلیل رگرسیون از لایه های مختلف نشان داد که عامل طول شیب (LS) نقش بیشتری در فرسایش نسبت به بقیه عوامل دارد.

Keywords:

کلمات کلیدی: فرسایش , حفاظت خاک , حوضه ی آبریز نورآباد ممسنی , RUSLE