نگاهی تطبیقی به قاعده لاضرر در فقه امامیه و عامه با تاکید بر اقدامات زیانبار دولت ها در محیط زیست

قاعده لاضرر اصلی کلی در فقه و حقوق اسلامی است.این قاعده بطور کلی در میان فقهای امامیه واهل سنت،متسالم علیهاست.با بررسی نظریات فقهای امامیه و اهل سنت، درمی یابیم که این قاعده در اکثر ابواب فقهی و حقوقی جریان دارد واینقاعده ظرفیت آن را دارد که به مسائل زیادی ازجمله سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نیز محیط زیست سرایتداده شود و به دلیل گستردگی و شمولی که این قاعده در قانونگذاری دارد، ایجاب می کند که طبق برنامه ای مدون و باپیش بینی و سیاستگذاری های کلان توسط دولتها و نهادهای مربوطه، خصوصا در راستای حفظ و صیانت ازمحیط زیستبه کار گرفته شود زیرا حمایت از محیط زیست در واقع حمایت و حفاظت از آدمی است و لازمه حیات و بقاء او میباشدکه در واقع دولتها باید به عنوان بازوی اجرایی قوانین، سعی در حفاظت از آن داشته باشند. به عنوان دست آورد حاصلشد اولا؛ از آنجا که این قاعده در امور عدمی را نیز جریان داشته و شامل می شود، علاوه بر بازدارندگی از تخریبمحیط زیست، می تواند نقش سازندهای در طبیعت و مدیریت بحران داشته باشد. ثانیا؛ کلیه اقدامات زیانبار دولت ها وملتها علیه طبیعت و محیط زیست به استناد قاعده لاضرر، موجب ضمان بوده و مسئولیت مدنی دارد و حتی اگر تعمداصورت گرفته باشد ضمان کیفری نیز دارد. ثالثا؛با قبول نقش اثباتی که قاعده لاضرر در احکام شرعی دارد میتوان علاوهبر مدیریت بحران و اثبات ضمان زیان زنندگان به طبیعت، حکم الزام به جبران خسارات وارده را نیز مطابق قانون مسئولیتمدنی و قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات ماده ۶۸۸ و ماده ۲۰ قانون مجازات اسلامی مطرح نمود.

Keywords:

قاعده لاضرر , فقه امامیه , محیط زیست , خسارات ناشی اقدامات زیانبار , جبران خسارات