اثرات تشکیل بازارهای آب منطقه ای بر تعادل بخشی عرضه و تقاضای آب آبیاری در منطقه سیستان

بازارهای آب منطقه ای به عنوان ابزارهایی اقتصادی سبب توسعه تمرکززدایی و تخصیص بهینه منابع آب بین کشاورزان می شوند. به همین منظور، در این مطالعه اثرات تشکیل بازارهای آب منطقه ای در سیستان مورد بررسی قرار گرفت و پتانسیل انتقال آب تحت شرایط کم آبی در سطح این منطقه ارزیابی شد. برای این منظور از یک سیستم مدل سازی اقتصادی-هیدرولوژیکی مشتمل بر مدل برنامه ریزی ریاضی مثبت (PMP) و رهیافت تابع تولید باکشش جانشینی ثابت (CES) استفاده شد. داده ها و اطلاعات موردنیاز در این تحقیق از نوع مقطعی و مربوط به سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴ هستند که با مراجعه به ادارات ذیربط در منطقه سیستان جمع آوری شدند. سیستم مدل سازی هیدرواقتصادی ارائه شده در محیط نرم افزاری GAMS ۲۴.۷ حل شد. نتایج نشان داد که با برقراری بازارهای آب منطقه ای در سطح منطقه سیستان، افزون بر ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب آبیاری و متعادل شدن داد و ستد آب بین مناطق مورد مطالعه، سطح زیرکشت محصولات گندم و جو آبی نسبت به شرایط عدم وجود بازار آب افزایش و سطح زیرکشت یونجه، پیاز، هندوانه و خربزه کاهش می یابد. این امر امکان توسعه اراضی فاریاب را تا حد ۲۳/۴ درصد نسبت به شرایط سال پایه فراهم می کند. مجموع سود ناخالص کشاورزان سیستانی نیز در شرایط استقرار بازارارهای آب منطقه ای بهبود یافته و از ۲۲۰۳۹ به ۲۳۲۴۲ میلیون ریال تغییر می کند. در پایان با توجه به نقش حمایتی و سازنده بازارهای آب منطقه ای، مهیا کردن زمینه لازم برای برقراری و استفاده بهینه از این نوع مکانیسم ها در منطقه سیستان و سایر مناطقی از کشور که دارای منابع آبی مشترک هستند، پیشنهاد شد.

Keywords:

بازارهای آب منطقه ای , مدیریت منابع آب , تولیدات کشاورزی , مدل هیدرواقتصادی , منطقه سیستان