تحلیل جامعه شناختی «غیاب حق به زندگی» در نظام برنامه ریزی درسی ایران

تامل نظری این مقاله بر این گزاره اصلی بنیان نهاده شده است که ماهیت برنامه درسی در ایران به طورکل و برنامه درسی دانشگاهی به طورخاص، به عنوان یکی از عناصر اصلی میدان آموزش، ماهیتی نا مقتصد داشته است. روش پژوهش این مقاله کیفی و با استفاده از تکنیک دلفی شامل چهارده مصاحبه فردی و دو فوکوس­گروپ با متخصصین حوزه تعلیم و تربیت از رشته­های مختلف انجام شده است. چارچوب مفهومی این مقاله از نظریه میدان­های بوردیو با تاکید بر میدان آموزش و نظریه دوگانه شکل_محتوای زیمل جهت آسیب­شناسی نظام برنامه­ریزی درسی در ایران است. نتایج پژوهش حاکی از «غیاب حق به زندگی» در این برنامه­ها به عنوان مسئله ای آسیب­زا، ازیک طرف، متاثر از فرایندهای تاریخی ناسازواره سنت و مدرنیته در جغرافیای فرهنگی و اجتماعی ایران و از سوی دیگر، مولود ساختارهای متمرکز، از بالا به پایین اقتصادی، سیاسی و فرهنگی حاکم بر جامعه است که زمینه­ساز سلطه هژمونیک فرامیدان قدرت و سیاست بوده است.این امر باعث استثمار سایر میدان­های اجتماعی ازجمله میدان آموزش و تعلیم و تربیت توسط فرامیدان­های سیاست و قدرت شده است. تحلیل کیفی داده­ها حاکی از فرودستی میدان آموزش در ایران و به تبع آن آسیب­زا بودن برنامه درسی از مدرسه تا دانشگاه، نه تنها نسبتی مستقیم و هم افزا با بازی «شکل[۱]» و «زندگی» در جامعه ایرانی داشته و دارد، بلکه نتیجه غیاب بازنمایی «فرامیدان زندگی» در میدان آموزش و به تبع آن نظام برنامه­ریزی درسی است. نتیجه فرادستی هژمونیک فرامیدان قدرت و سیاست و استثمار «زیست-حیات میدان آموزش» و فقدان سیالیت نظام آموزشی، شاهد «پسماندگی» آموزش رسمی کشور از زندگی، «غیاب حق به زندگی» و در نتیجه ناکارآمدی روزافزون نهاد آموزش/دانشگاه در مواجهه با مسایل خود وجامعه شده است.   [۱] form

Keywords:

Bourdieu , Simmel , Field of Education , curriculum , Upper Field of life , right to life , میدان آموزش , برنامه درسی , پیر بوردیو , جورج زیمل , فرامیدان , حق به زندگی