مواجهه خودی و دیگری در رمان های مهاجرت رضا قاسمی بر پایه الگوی لوتمان ( چاه بابل، وردی که بره ها می خوانند)

فرهنگ ها در الگوی خودی و دیگری لوتمان، خواسته هایی ناهمگن و متناقض نسبت به هم دارند. مهاجران در برابر این رویکردها، عملکردی تقابلی، تعاملی و پذیرشی نسبت به فرهنگ «نه آشنا» دارند. لوتمان درونیات فرهنگی و هویت فرد یا نویسنده مهاجر را تبیین و رمزگان آن را دسته بندی کرده است که امروزه آن را الگوی متداول لوتمان می نامند. جستار پیش روی، رمان های مهاجرت رضا قاسمی (چاه بابل و وردی که بره ها می خوانند) را بر پایه دیدگاه نشانهشناسی فرهنگی لوتمان با کاربست مفاهیمی همانند سپهر نشانه ای (نابرابری ساختاری، مرز، مرکز و پیرامون)، دوگانگی فرهنگی (حاشیه نشینی) و ضربه های فرهنگی با رویکردی توصیفی-  تحلیلی بررسی کرده است. دستاورد پژوهش نشان می دهد رمزگان و نشانه های فرهنگی در مرز، نابرابری ساختاری و مرکز، نشان دهنده مناسبات میان متن ها و فضاهای متفاوت است که باعث شده مرزی تعیین شده مانع التقاط فرهنگ خودی با دیگری شود. در واقع قاسمی توانسته فیلترینگ لازم را به کار ببرد و فرهنگ خودی را در داخل مرز از تداخل «بیگانه/ دیگری» در امان نگاه دارد. به باور کلی تر رضا قاسمی فرهنگ خودی را در برخورد با فرهنگ دیگری با وجود تناقض و تقابل فرهنگ خودی و دیگری حفظ کرده، دیگری را در خارج مرز مولفه های فرهنگ خودی نگه داشته است، اگرچه باید باور داشت که این امری مطلق نیست.

Keywords:

یوری لوتمان , الگوی متداول , خودی و دیگری , رمان مهاجرت , رضا قاسمی