بررسی پلورالیسم دینی در آثار عین القضات همدانی

بررسی پلورالیسم دینی در آثار عین­القضات همدانی چکیده پلورالیسم دینی را معمولا با جان هیک (۱۹۱۲۲۰۱۹) می شناسند. هیک با نگاهی برون­دینی به ادیان و مذاهب، آنان را در رسیدن به حقیقت هدایت و رستگاری محق می دانست. او با استناد به پیش فرض هایی، ترجیح این گفتمان بر رویکردهای انحصارگرا و شمول­گرای دینی را مدعی شد. پلورالیست های دینی با آگاهی از ظرفیت های دین اسلام کوشیدند برخی از عرفا و شاعران جهان اسلام را که به زعم خود منطبق و هم داستان با آنان بودند، به جهانیان معرفی کنند، اما از توجه به عارف بزرگ قرن ششم عین­القضات همدانی (۴۹۲۵۲۵ ق) که به نظر می رسد به لحاظ وسعت نظر در میان شخصیت های اسلامی و دینی شخصیتی کم نظیر باشد غفلت ورزیده اند. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی درصدد است به این پرسش پاسخ دهد که نسبت بین نگاه منبسط و وسعت­گرایانه دینی عین­القضات با پلورالیسم دینی مطابق با معیار امروزی چگونه است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که عین­القضات همدانی، در هیچ یک از قالب های نوساخته و امروزی نمی گنجد. در برخی جهات، رهیافت های عین­القضات در برابر پلورالیست ها قرار دارد، اما او به مثابه یک عالم دینی، در بررسی های تاریخی و دانشی خود به رهیافت های پلورالیست ها نزدیک شده است و همه ادیان و نظام های فکری غیر ابراهیمی را نیز واجد بهره هایی از حقیقت می داند. ازاین رو، برای شناخت اندیشه های عین­القضات در حوزه دین شناسی، باید مدل و میدانی فراخ تر مطرح شود. واژه­های کلیدی:  پلورالیسم دینی، جان هیک، عین­القضات همدانی، شمول گرایی، انحصارگرایی

Keywords:

پلورالیسم دینی , جان هیک , عین القضات همدانی , شمول گرایی , انحصارگرایی