بررسی اشکال هندسی در معماری بناهای مذهبی و تاثیرات آن در بعد از اسلام در ایران (نمونه موردی : مساجد)

پژوهش حاضر به بررسی ویژگی های استعاری و مفهومی دایره به عنوان یکی از مهم ترین اشکال هندسی در تزیینات اسلامی و بیان جنبه های فلسفی و نمادین آن می پردازد. تزیینات در هنر و معماری اسلامی تمام سازه را مانند خرقه ای می پوشاند که هدف آن بیان وحدت، القای تقدس و مفهوم جاودانگی است . هندسه عنصر کلیدی تزیینات اسلامی است و دایره در این ناحیه از جایگاه بالایی برخوردار است . در ایدئولوژی اسلامی ، دایره تنها شکلی است که به صورت نمادین می تواند عظمت خداوند متعال را بیان کند. معماری اسلامی همواره بیننده را به مرکز و زادگاه عالم و بلندای الهی یادآوری می کند . با تجزیه و تحلیل و شناخت قابلیت های منحصربه فرد ذاتی دایره و سایر اشکال هندسی آن، یعنی کره، حلقه و طاقها، به نوعی زمینه مناسبی برای استفاده هدفمند و هوشیارانه معماران از آن ایجاد شده است . این مقاله بر اساس رویکرد پژوهشی کل نگر از رویه استدلالی کلامی پیروی می کند و با نظام فرهنگی - گفتمانی به دست آمده است . این تحقیق نشان می دهد که شکل دایرهای است که صرفا توان بیان مفاهیمی در فلسفه اسلامی از جمله جلال ناب خدا و کمال، بی نهایت و وحدت عالم و نور و رمز و راز در عالم نمادها را دارد. دایره که از شکل هندسی به ارزش هنری تبدیل می شود، به عنوان پایه ای برای خلق نقوش هندسی زینتی و نقوش و جلوه های درهم آمیخته معنادار گنجانده شده است . بدین منظور رویکرد تحقیق پاسخ به سوالات مبتنی بر راهبرد استدلال منطقی در گرایش های فرهنگی -کلامی را دنبال می کند. از این رو دایره به عنوان یکی از اشکال هندسی مورد استفاده در صنایع اسلامی مانند معماری ، زینت و قالی ، خوشنویسی و غیره مورد بررسی قرار می گیرد.

Keywords:

معماری اسلامی , دایره , طراحی , نقوش هندسی , معماری , تزیینات.