مروری بر روش های مختلف زدودن ماده رنگزای دیسپرس از سطح الیاف پلی استر رنگرزی شده

رنگرزی الیاف پلی استر عموما با موادرنگزای دیسپرس صورت می گیرد، وجود مواد رنگزای سطحی از مشکلات این رنگرزی است که سبب کاهش ثبات مرطوب، سایشی و تصعیدی این الیاف رنگرزی شده به ویژه در عمق های رنگرزی بالا می گردد. لذا حذف موادرنگزای سطحی در این رنگرزی ها ضروری است. فرآیندی که به طورمعمول برای حذف این موادرنگزای سطحی انجام می شود، شستشوی احیایی است که در آن از دی تیونیت سدیم به عنوان احیاکننده و از هیدروکسید سدیم به عنوان قلیا استفاده می شود. این عملیات در زدودن الیگومرهای سطحی و نیز سایر مواد شیمیایی همراه الیاف رنگرزی شده مانند حامل نیز نقش دارد. متاسفانه این فرآیند آلاینده محیط زیست است و همچنین مشتقات حاصل از مواد کاربردی در آن، برای انسان مضر هستند و مسائل فناورانه و اقتصادی با این فرآیند همراه است. در سال های اخیر، تحقیقات متعددی برای زدودن موادرنگزای دیسپرس سطحی با روش های جایگزین که دارای عملکردی مناسب اما با آلایندگی کمتر باشند، صورت پذیرفته است. ازجمله این روش های جایگزین می توان به استفاده از موادفعال سطحی، استفاده از آنزیم ها، استفاده از عوامل احیایی متفاوت، شستشوهای اکسیدی، روش کاتالیزور نوری، استفاده از پلاسما، روش الکتروشیمیایی و نیز استفاده از موادرنگزای دیسپرس خاص سنتزشده که به سادگی زدوده می شوند، اشاره کرد. هر یک از این فرآیندهای جایگزین، دارای مزایا و معایبی هستند و استفاده از آن ها نیازمندی های ویژه دارد. در مقاله حاضر، فرآیندهای مختلف زدودن موادرنگزای سطحی دیسپرس از الیاف پلی استر رنگرزی شده بررسی و مقایسه می شوند.

Keywords:

الیاف پلی استر , رنگرزی , ماده رنگزای دیسپرس , شستشوی احیایی , روش های جایگزین