اثربخشی برنامه آموزشی دلبستگی-محور مادران بر شناخت اجتماعی نوجوانان مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا

هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی اثربخشی برنامه دلبستگی-محور مادران بر شناخت اجتماعی (نظریه ذهن عاطفی و شناختی) نوجوانان مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالاست. روش: روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی در قالب طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل نابرابر است. جامعه آماری شامل تمامی نوجوانان مبتلا به اختلال های طیف اتیسم و مادران آنان است که در شش ماه دوم سال ۱۳۹۶ به پنج مرکز خدمات روان شناختی و مشاوره در شهر تهران مراجعه کرده بودند. از بین این افراد ۴۳ زوج مادر و فرزند نوجوان به شیوه در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (۲۱ نفر) و کنترل (۲۲ نفر) جای داده شدند. برنامه دلبستگی- محور طی هشت جلسه و به صورت هفتگی برای مادران گروه آزمایش اجرا شد و مادران گروه کنترل در لیست انتظار جای گرفتند. ابزارهای پژوهش شامل آزمون ذهن خوانی از طریق تصویر چشم (نظریه ذهن عاطفی) و آزمون باور کاذب سالی-آن (نظریه ذهن شناختی) بود که در مراحل پیش آزمون و پس آزمون توسط نوجوانان مبتلا به اتیسم تکمیل شدند. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان می دهد که برنامه دلبستگی-محور مادران منجر به افزایش نظریه ذهن عاطفی فرزندان مبتلا به اتیسم آنان شده است (۲۵/۷=F، ۰۱/۰p<)، اما اثری بر بعد شناختی نظریه ذهن نداشته است (۵۳/۰=F، ۰۵/۰> p). بحث و نتیجه گیری: دلایل عمده اثربخشی برنامه دلبستگی-محور بر نظریه ذهن عاطفی را می توان مربوط به اثرات این برنامه بر افزایش آگاهی مادر و فرزند از یکدیگر در سطح روان شناختی دانست.

Keywords:

Integrated education , inclusive education , integrated inclusive education , students with special needs , اتیسم , برنامه دلبستگی-محور , شناخت اجتماعی , نظریه ذهن.