بررسی خاستگاه، شاخصه های معماری و نقوش تزیینی محراب مساجد ایران

معماری اسلامی یکی از اصلی ترین شاخصه های شهرسازی اسلامی است و مسجد یکی از مهمترین عناصر آن است . تاثیر مکتب اسلام بر آنچه به عنوان هنر و معماری اسلامی شناخته می شود بر کسی پوشیده نیست . اسلام دینی با وجوه و مراتب بسیار، و جهان بینی کامل و سرآمد همه ادیان همواره الهام بخش معماران اسلامی بوده است معماری ایرانی و تزیینات مربوط به آن از گذشته های دور تا به امروز پویایی و تداوم خود را همواره حفظ کرده است . این تزیینات که در سطوح فضاهای داخلی و نمای خارجی مساجد به کار رفته سهم عمدهای از معماری مساجد را به خود اختصاص داده است ، به طوری که هنرمندان در این بخش تمامی عناصر تزیینی کاربردی را به بهترین وجه به کار گرفته اند. چهار رکن اصلی در معماری مساجد عبارت از، گنبد، گلدسته ، منبر، محراب و تزیینات است که در پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه و ویژگی های محراب، مواد مورد استفاده در ساخت آن و نقوش بکار رفته در معماری محراب و انواع این شاخصه ی معماری اسلامی پرداخته شده است . این پژوهش در قالب تحلیلی - توصیفی و شیوه گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و در مطالعه میدانی نمونه های موجود در شهرهای تاریخی ایران شامل اصفهان، نایین و یزد جمع آوری شده است . نتایج پژوهش حاضر نشان داد از ابتدای ورود اسلام به ایران، ساخت مسجد و ارکان پنجگانه آن، در اولویت فعالیت هنرمندان معمار ایرانی بوده است و تقریبا در همه دوره ها ساخت محراب با ویژگی های عام و خاص آن مورد توجه بوده است .

Keywords:

مسجد , محراب , ایران , تزیین , نقوش.