بررسی راهکارهای افزایش ظرفیت ترابری آبی رودخانه های قابل کشتیرانی (مطالعه موردی رودخانه کارون، بهمنشیر و اروند)

رود کارون تنها رودخانه قابل کشتیرانی در ایران است. سابقه کشتیرانی درکارون به قبل از ناصرالدین شاه قاجار برمی­ گردد. تغییرات آب و هوایی و خشکسالی، برداشت­ های بیشتر از آب رودخانه و کاهش دبی آن، وجود راه آهن و اتوبان­ های جدید به عنوان رقبای اصلی حمل بار از بندرهای ماهشهر و خرمشهر به اهواز سبب از رونق افتادن ترابری آبی رودخانه­ ای گشته است. مطالعات اندکی در زمینه ترابری آبی کارون وجود دارد. در این تحقیق ابتدا بخشی از نتایج آنها به شکل کلی مطرح شده است. سپس بر مبنای پذیرش جدیدترین تحقیقات، مهم­ ترین موانع فیزیکی موجود برای ترابری رودخانه ای شناسایی و راهکارهای اصلاح آنها با توجه به شرایط روز مطرح شده است. ضمنا علائم کشتیرانی موردنیاز و وسایل کمکی برای کشتیرانی نیز پیشنهاد گردیده اند. مطالعات پیشین شامل: مطالعات سازه پردازی ایران (۱۳۸۳) و مطالعات Adabdanan Consulting Engineers (۲۰۰۴) بوده و خصوصا مطالعات Piesold (۲۰۰۵) که مبین ضررهای سنگین ترابری آبی خصوصا در تناژهای بالای باربری سالیانه بوده، بررسی گردیده است. به روزترین مطالعه، بررسی­ های درحال انجام در سازمان آب وبرق خوزستان توسط Mansouri Kia (۲۰۱۸) نشان می دهد که ترابری نیمه سنگین (در سناریوی بدبینانه ۷۰۰ هزارتن و در سناریوی خوشبینانه حدود ۲۱۳۳ هزار تن در سال هدف ۱۴۲۵) همراه با توسعه گردشگری، می ­تواند فاقد ضررهای اقتصادی مطالعات پیشین ­باشد. سال مبنای محاسبات اقتصادی برای ترابری آبی ۱۳۹۹ است. قبلا زیان های مالی سنگین برای ترابری رودخانه ای فرض شده بود. از مهم ­ترین نتایج تحقیقات اخیر زیرسوال بردن این زیان ها با اصلاح ابعاد شناور طرح است. نتیجه مهم دیگر در تحقیق حاضر، تعیین مشکلات فیزیکی پیش روی ترابری آبی رودخانه ­ای ایران (بجز رسوب برداری که در تحقیق دیگری در حال بررسی است) و ارائه راهکارهای حل آن­هاست. با به­ کارگیری نتایج تحقیق در حل موانع فیزیکی و سرمایه گذاری بخش خصوصی (یا سایر راه کارهای تامین مالی)، امکان احیای ترابری آبی درکارون وجود دارد.

Keywords:

خوزستان , موانع ترابری رودخانه ای , کارون , شناور , کشتیرانی