تبیین ویژگی های رهبران شایسته و اثربخش از منظر قرآن

اهمیت و نقش مدیریت در زندگی آشکار است، چرا که با مدیریت مطلوب جامعه می توان از تمامی ظرفیت ها و امکانات بالقوه و بالفعل آن جامعه در راستای دستیابی به اهداف خود بهره مند شد. یکی از مهم ترین و پیچیده ترین فرآیندها در فعالیت اجتماعی، مدیریت جامعه انسانی است، از این رو شناخت ویژگی های یک مدیر ارزشی و رهبر الهی، می تواند راهگشای مردم در انتخاب درست کارگزاران و کارگشای مدیران اجرایی در مسئولیت ها و حکومت ها باشد. بی شک استقرار حکومت الهی و مدیریت صحیح در جامعه، از اهداف مهم انبیاء الهی بوده است؛ آنان در این مسیر کوشش های بسیاری مبذول داشتند و هرگاه زمینه و موقعیت را برای چنین عمل ارزشمند و حیاتی مناسب می دیدند، در انجام آن تردیدی به خود راه نمی دادند. در قرآن کریم مدیریت برخی از پیامبران الهی و شیوه ی حکومت داری آنان شرح داده شده است، پیامبرانی که در عصر خود، تشکیل حکومت داده و به شیوه درست  با توجه به مناسبات فرهنگی و اجتماعی زمان خود، جامعه را به بهترین شکل مدیریت نمودند. این مقاله از نظر هدف، کاربردی و با استفاده از روش تحقیق کیفی انجام و داده ها به شیوه توصیفی بیان شده اند. یافته ها نشان می دهد که کلام وحی ویژگی های متعدد و فراوانی برای رهبران اثربخش ذکر نموده است که مهم ترین آنها عبارتند از: ایمان، تقوا، مسئولیت پذیری، امانت داری، دانش و تخصص، توانمندی فیزیکی و جسمی، مشورت، اقتدار، قانون مداری، بخشش، استقامت، تغافل، اهلیت، فضیلت، صداقت، توکل، قاطعیت، تمایل به ارتقاء افراد و ... همچنین روشن شد که بخش قابل توجهی از ویژگی های یاد شده در دانش سازمان و مدیریت رایج مغفول مانده و یا اصلا جایگاهی ندارد و حال آنکه قرآن کریم شرط اثربخشی عملکرد مدیران را در خصایص یاد شده قرار داده است. برآیند این پژوهش در راستای پر نمودن خلاء معرفی ویژگی های مدیریت اثربخش از نگاه قرآن، گامی رو به جلو محسوب می شود.

Keywords:

قرآن , رهبران , مدیران , شایسته , اثربخش