الگوی نوآوری دفاعی در دوران دفاع مقدس

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بسیاری از متخصصان خارجی از صنایع دفاعی ایران خارج شدند و با شروع جنگ تحمیلی و اعمال تحریم ها علیه کشور، جریان ضعیف نوآوری های دفاعی نیز دچار وقفه شد. پس از آن، تلاش های وسیعی با رویکرد خوداتکایی در صنایع دفاعی آغاز شد که الگوی غالب آنها، تکیه بر توان داخلی، استفاده از فرصت های محدود همکاری های فناورانه و سعی و خطا بود. از آنجاکه تاکنون، الگوی فرآیندهای تکاملی نوآوری شکل گرفته در آن سال ها، انجام نشده است، این پژوهش با هدف شناسایی و تدوین این فرآیندها انجام شد. به این منظور، ۱۵ پروژه دفاعی که با شاخص های موفقیت نوآوری همخوانی داشتند، با انجام دهها ساعت مصاحبه عمیق اکتشافی با خبرگان مطرح دفاعی و متخصصان اجرایی این پروژه ها و استفاده از روش تحلیل محتوای مصاحبه ها مورد بررسی و مطالعه عمیق قرار گرفتند و مفاهیم و مولفه ها و در نهایت مدل های فرآیند نوآوری در آنها استخراج گردیدند. روایی پژوهش با استفاده از رویکرد سه جبهه ای مورد تایید قرار گرفت. در نهایت، ۴ مسیر مختلف نوآوری دفاعی بر اساس دسته بندی محصولات کلیدی بخش دفاعی استخراج شد. نتایج نشان داد که تمام این مسیرها از نیاز عملیاتی، شروع شده و در تمامی آنها، مرحله تشکیل تیم و نهاد تحقیقاتی سپری شده اند. تمامی این مسیرها، منجر به شکل گیری یک نهاد صنعتی و تولیدی شده و بهبود مشخصات عملکردی محصول و توسعه نوآوری نیز در آنها اتفاق افتاده است.

Keywords:

الگوی نوآوری , نوآوری دفاعی , محصولات محوری صنایع دفاعی , موفقیت نوآوری , تحلیل محتوا