مروری بر انواع کانی های رسی و روش های شناسایی آنها در صنعت نفت

شناسایی و ارزیابی زون های هیدروکربن دار مهمترین هدف از اکتشافات نفتی می باشد. در این راستا، وجود رس به ویژه در سازندهای مخزنی، تاثیر زیادی در کیفیت مخزنی دارد. کانی های رسی تاثیرات مختلفی مانند کاهش تخلخل موثر و تراوایی بر خواص پتروفیزیکی مخازن هیدروکربوری دارند. همچنین وجود رس در بخش هایی از چاه، موجب ناپایداری دیواره چاه می شود. به همین دلیل مطالعه و شناخت رس در مطالعات نفتی از اهمیت زیادی برخوردار است. کانی های رسی به گروه های مختلفی دسته بندی می شوند که مهمترین کانی های رسی اثر گذار روی کیفیت مخزن کانی های مونت موریلونیت، کائولینیت، کلریت و ایلیت هستند و هرکدام به نوعی روی پارامترهای مخزن اثر می گذارند. روش های گوناگونی برای شناسایی نوع کانی های رسی وجود دارند که اکثرا مبتنی بر روش های آزمایشگاهی هستند از جمله پراش پرتو ایکس (XRD)، طیف سنجی فلورسانس اشعه ایکس (XRF)، میکروسکوپ الکترونی (SEM)، اندازه گیری ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) و نمودارهای متقاطع پتروفیزیکی و غیره. عدم وجود فرمول شیمیایی ثابت برای کانی های رسی، شناسایی آن ها را صرفا از طریق داده های پتروفیزیکی بسیار دشوار می کند. روش های آزمایشگاهی نیز با توجه به زمانبر بودن و هزینه های زیاد این آزمایش ها و دسترسی دشوار به نمونه برای آزمایش ها، همیشه قابل انجام نیستند. با این وجود از بین روش های تشخیص کانی های رسی روش پراش پرتو ایکس به همراه روش طیف سنجی فلورسانس اشعه ایکس با دقت بهتری نسبت به سایر روش ها توانایی شناسایی کانی های رسی را دارند. همچنین روش میکروسکوپ الکترونی نیز در تعیین نحوه توزیع کانی های رسی در سازند و تشخیص کیفی آن ها بسیار کارآمد است.

Keywords:

کانی رسی , اسمکتیت , پراش پرتو ایکس , کیفیت مخزن