تحلیل تطبیقی الگوی کنشگر در رسائل فارسی سهروردی از منظر گرماس

از رویکردهای مهم در شناخت ساختار روایت، تحلیل آنها براساس نظام تقابل­های دوگانه گرماس است. او با بخش بندی عناصر کنشگر به سه تقابل دوتایی و تقسیم سه­گانه پیرفت­ها می کوشید به الگویی فراگیر در تحلیل داستان­ دست یابد. این پژوهش بر آن است که ساختار روایت را در سه رساله فارسی سهروردی با کاربست بن مایه نظری گرماس به صورت تطبیقی تحلیل کند. نتایج پژوهش بر عدم شکل گیری روایت کامل، براساس عناصر کنشگر الگوی گرماس، اشاره دارد. دلیل این امر، استیلای وجه معرفت افزایی به عنوان هدف اولیه بر فرم روایت پردازی به عنوان هدف ثانوی سهروردی است. از پیامدهای این استیلا می توان به تسری پیرفت انفصالی بر رسائل اشاره داشت که این امر نیز برخاسته از استیلای وجه گفتمان بر ساخت است. از دیگر نتایج پژوهش، شکل­گیری فرم روایت­پردازی یکسان از جهت نظام کنشگرها و نوع روایت­پردازی لایه­ای است. این سبک از پردازش داستان گویای نوع برداشت سهروردی از مفهوم افلاک نه گانه و ارتباط آن با نفس سلوک است. همسانی در کنشگر مفعول/هدف به عنوان امری مفهومی و همچنین ضعف در شاخصه­های فرمی از یافته های دیگر این بررسی تطبیقی است.

Keywords:

نقد ساختارگرایانه , گرماس , سهروردی , «روزی با جماعت صوفیان» , «آواز پر جبرئیل» , «رساله الطیر»