بررسی تاثیر نوع دسترسی به مقالات در سلب اعتبار آنها: مطالعه موردی تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی

سابقه و هدف: سلب اعتبار مقالات، ابزار پایداری برای حفاظت از اصالت متون علمی است. هدف این پژوهش، مقایسه نوع دسترسی آزاد و اشتراکی مقالات بر میزان سلب­ اعتبار آنها در میان پژوهشگران ایرانی بوده است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از لحاظ نوع، توصیفی بوده و با استفاده از شاخص­ های علم ­سنجی، انجام گردید. جامعه پژوهش، کلیه آثار سلب ­اعتبار­شده پژوهشگران ایرانی در بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۱ در پایگاه Web of Science Core Collection(۳۱۳ مقاله) می ­باشد. برای تجزیه و تحلیل داده­ ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته ها: تعداد مقالات سلب­ اعتبارشده، ۳۱۳ مورد بود که در سال­ های اخیر رشد داشته است. با این حال نسبت مقالات سلب ­اعتبارشده به کل مقالات افزایش نداشته است. همچنین یافته­ ها نشان داد بعد از تاریخ سلب ­اعتبار اگرچه کاهشی در تعداد استنادهای انتشارات با هر دو نوع دسترسی مشاهده می ­شود؛ اما احتمال استناد به مقالات دسترسی آزاد پس از سلب­ اعتبار حدود ۱/۱ برابر مقالات اشتراکی است. نتیجه گیری: شانس سلب­ اعتبار شدن مقالات دسترسی آزاد حدود ۱/۲ برابر مقالات اشتراکی است.

Keywords:

Retracted , Iranian articles , Open access , Non-open access , سلب اعتبار , مقالات ایرانی , دسترسی آزاد , غیر دسترسی آزاد