بررسی مسایل انتقادی و اجتماعی در دواثر دیوان پروین اعتصامی و دیوان فرخی یزدی

پروین اعتصامی ( ۱۲۸۵- ۱۳۲۰ش)، از شاعران برجسته ی دوره ی رضاشاهی محسوب می گردد؛ عصری که غلبه ی نظام سانسور و فشار اختناق حاکم بر آن، امکان طرح مستقیم اندیشه های اجتماعی و بیان نقدهای سیاسی را به شدت سرکوب نمود. اما پروین، با استفاده از شیوه ای خاص و با تکیه بر استعداد شاعری خویش به سبکی ویژه در نقد دست یافت که ضمن گریز از فشارهای موجود، آزادی او را نیز در جهان شعری به دنبال داشته است. استفاده از شگردهایی چون مناظره پردازی، تمثیل سازی، بهره گیری از طنز و گسسته سرایی و... و نیز ویژگی های مختلف ساختاری در بافت شعری، امکانات جالبی در حوزه ی نقد سیاسی و اجتماعی در اختیار او نهاده است، در نتیجه انتخاب راهکارهایی برای آفرینش متنی چند بعدی و لایه لایه، به طرح غیرمستقیم نقد و نظرات سیاسی و اجتماعی او منجر شده است تا با ایجاد نوعی خودسانسوری که در مورد اعتصامی بیشتر به رویکردی اعتلایافته و زیرکانه قابل تعبیر است، بعد هنری شعرهایش را نیز تقویت نماید. میرزا محمد فرخی یزدی در سال ۱۳۰۶ق۱۲۶۷ /ش در اواخر حکومت ناصرالدین شاه در یزد متولد شد. فرخی حیات و شعر خود را وقف مشروطه ساخت. شعر فرخی، شعری معترض و منتقد است که بیانگر دردها و رنج های سیاسی و اجتماعی و دادگاهی برای محاکمه و محکوم کردن تباهی ها، افشاگری ها، ستمستیزی هاو... است. بدین ترتیب نوشته حاضر با هدف بررسی مسایل انتقادی و اجتماعی در دو اثر دیوان پروین اعتصامی و فرخی یزدی را با تکیه بر شیوه ای تحلیلی آماری در دستور کار قرار داده است.

Keywords:

پروین اعتصامی , فرخی یزدی , اندیشه های سیاسی و اجتماعی , انتقاد , سانسور و خودسانسوری.