در جستجوی هویت بومی در سیمای شهری زابل

منطقه سیستان در شرق کشور یکی از مناطق اقلیمی خاص دنیا بوده و مهمترین پدیده اقلیمی آن وزش بادهای ۱۲۰ روزهاست. این باد در طول تاریخ بر زندگی مردم در همه ابعاد از جمله معماری اثر گذاشته است. معماران بومی با استفاده از روش-هایی منحصربفرد و خلق عناصر کالبدی ویژه از جمله کلک، صورک و دریچه های مشبک به بهترین شکل ممکن شرایطآسایش حرارتی را در فضای زیست این ناحیه فراهم کردهاند. این در حالی است که وضعیت معماری و شهرسازی کنونی شهرزابل، بدون توجه به اصول و ارزشهای معماری بومی این ناحیه و صرفا با تقلید ناقص از مسکن شهری کلانشهرهای ایران شکلگرفته و کوچکترین توجهی به مسائل بدیهی اقلیمی در اکثر بناهای شهری این شهر نشده است. این مساله هم را کالبد وهندسه کلی شهر و هم در مورد ریزدانه ها و بناهای شهری قابل مشاهده است. این مقاله ضمن معرفی معماری بومی اینمنطقه، به آسیب شناسی وضعیت سیمای شهری در شهرستان زابل با هدف بهبود سیمای شهر این شهر میپردازد. روشتحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی و بر مبنای مشاهدات میدانی و مطالعات کتابخانه ای است. بدین ترتیب که ابتدا معماریبومی منطقه سیستان و عناصر هویتساز آن معرفی میشود؛ سپس به بیان و آسیب شناسی سیمای شهری زابل با استفاده ازمشاهدات میدانی پرداخته میشود. نتایج نشان میدهد که سیمای شهری در شهرستان زابل از وضعیت نابسامانی برخورداربوده و عدم توجه به اقلیم در آن باعث بروز مشکلات فراوان زیست محیطی و صرف انرژی فراوان شده است و نیاز است کهمعماری امروز منطقه سیستان با الهام و بروزرسانی از معماری بومی و کهن آن سیمای بهتری به خود بگیرد. سیمای شهریزابل با رعایت مسائل اقلیمی این پتانسیل را دارد که به دلیل اقلیم خاص خود دارای معماری ویژهای نیز باشد و میتواند هویتخاص و منحصر بفرد خود را داشته باشد.

Keywords:

هویت بومی , سیمای شهری , معماری بومی , اقلیم , زابل