تهیه الگوهای انتشار و الویت های حفاظتی گونه های درختی و درختچه ای شاخص منطقه هیرکانی

جنگل های هیرکانی با انبوهی از گونه های گیاهی، یکی از منابع ارزشمند دارویی است که بسیاری از گونه های آن در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرند. ۴۴ درصد از کل گونه های گیاهان آوندی شناخته شده در ایران (۳۲۳۴ گونه از ۷۳۰۰ گونه) در منطقه هیرکانی گزارش شده است. از این مقدار، حدود ۲۸۰ گونه بومی و نیمه بومی منطقه هیرکانی و حدود ۵۰۰ گونه بومی ایران هستند. فقدان نگرش علمی و بهره برداری بی رویه از گونه های گیاهی این منطقه، سبب از دست رفتن بسیاری از ذخایر ژنتیکی آن گشته است. بنابراین انجام مطالعات اکولوژیکیدر راستای اتخاذ راهکارهای مدیریتی مناسب برای حفاظت و احیاء گونه های ارزشمند ضروری به نظر می رسد. این مطالعه تلاش می کند تا به حد ممکن الگوهای انتشار مراکز تنوع این گونه ها را برای استقرار مناطق حفاظت شده تعیین کند. در این پژوهش،. به این ترتیب که داده هایحضور گونه ها ابتدا نقطه یابی شد و توسط نرم افزار ArcGIS، نقشه های توپوگرافی و اقلیمی رسم شد. سپس با استفاده از روش های تحلیلعوامل اکولوژیک، نتایج ثبت گردید. نتایج نشان داد، تعداد کل درختان و درختچه های بومی منطقه هیرکانی شامل ۵۳ گونه از ۳۷ جنس متغلق به ۲۶ خانواده گیاهی می باشد. به علاوه البرز مرکزی، البرز شرقی بالاترین تنوع را نمایان می سازند. به علاوه ۵۳ درصد از نقاط پراکنش گونه های مورد بررسی در عرض های جغرافیایی ۳۶ تا ۳۷ درجه پراکنش دارند . براساس نتایج مشخص شد، بیشترین غنای گونه ای به ترتیب متعلق به خانواده های Rosaceae و Aceraceae با تعداد ۱۳ و ۶ گونه می باشد. درنهایت، با مطالعات صورت گرفته و ضرایب بدست آمده از Conservation value گونه های Spiraea sheikhii ، Pyrus turcomanica ، Pyrus mazanderanica ، Pyrus kandavanica Juniperus oxycedrus و Vaccinium arctostaphylos بیشترین مقدار و گونه ی fraxinifolia Ptrocarya کمترین مقدار را به خود اختصاص داد. در نتیجه می توان گفت، مهم ترین دستاوردهای این مطالعه عبارتند از شناسایی الگوهای انتشار و تعیین الویت های حفاظتیبرای حفاظت این تاکسون های با ارزش گیاهی. به علاوه نتایج این مطالعه نشان می دهد که این تاکسون های با ارزش از نظر دارویی و اقتصادی در سطح ملی و جهانی از ارزش بالایی برخوردارند. بنابراین اقدامات مدیریتی دقیق و سریع برای حفاظت آن ها ضروری به نظر می رسد

Keywords:

هیرکانی , الگوی انتشار , اولویت حفاظتی , مدیریت زیستگاه