بررسی زبان شناختی انواع تکرار در لایحه های حقوقی فارسی

بی تردید آنچه متن را یکپارچه و از نوشته های پراکنده متمایز می­ سازد، انسجام است و نقش آن درواقع برقراری رابطه بین دو قسمت از متن و تداوم بخشیدن به آن بوده تا بدین وسیله، خواننده یا شنونده عناصر ناموجود در متن را که برای تعبیر آن ضروری هستند، دریابد. از ابزارهای انسجام می توان به ارجاع، جایگزینی و حذف، حروف ربط یا پیوندی (انسجام دستوری) و تکرار و همآیندی (انسجام واژگانی) اشاره کرد. بررسی زبان شناختی می ­تواند بر روی متون شفاهی حقوقی (مانند گفتمان داخل دادگاه) و متون کتبی حقوقی (نامه ­ها، اسناد، لوایح، و پرونده ­ها) در سطوح مختلف تمرکز کند. زبان­شناسی حقوقی که محکمه ­ای نیز خوانده می ­شود یکی از شاخه ­های بینا رشته ای بین زبان­شناسی و حقوق قضایی است. تکرار به عنوان یکی از ابزارهای تخمین انسجام متن، ماهیتا با زبان ارتباط دارد؛ پژوهش حاضر به بررسی زبان شناختی انواع تکرار در لوایح حوقی فارسی می پردازد. در بررسی کاربردی متون حقوقی، زبان­شناسان با بررسی اسناد، شهادت در دادگاه ­ها، واژه ­های خاص کلام مجرمان، نوع سبک گفتاری و نوشتاری در پرونده ­های قضایی نظر کارشناسی می ­دهند. یکی از مسائلی که فراوان در متن­ های حقوقی به طور خاص لایحه ­ها به چشم می­ خورد، پدیده سبکی تکرار اطلاعات است. داده ­ها از ۴۰ لایحه ارائه شده در دادگاه ­ها جمع ­آوری و با روش کیفی تحلیل شده اند. بررسی نمونه ­ها نشان می­ دهد که متن نوشتاری لایحه ­ها از دو گروه اصلی تشکیل می­ شود؛ تکرار بی­فایده و تکرار مفید. در گروه اول، عبارت­ های تکراری اطلاعات غیر­ضروری هستند که حشو در نظر گرفته­ می­ شوند و در متون مورد بحث حقوقی مشاهده شدند. گروه دوم، از دو زیر طبقه تکرار­های دستوری و بافتی تشکیل می­ شود. تکرارهای دستوری بر مبنای ضرورت قواعد زبان فارسی شکل گرفته اند و اجباری هستند. تکرار­های بافتی به اقتضای متن و سبک نوشتاری حقوقی انواع متفاوتی را نشان می ­دهند که عبارتند از: تکرار عین واژه، تکرار مترادف، تکرار واژه ­های مخالف، تکرار متمایزکننده و تکرار برجسته­ ساز. دوباره نویسی مطالب، جملات پیچیده، عدم توجه به نقطه­ گذاری­، کاربرد قیود متعدد، همپایگی ­های طولانی و فعل­ های چندبخشی از ویژگی ­های خاص متون مورد بررسی است. تکرار اطلاعات در لایحه­ ها با انگیزه های تاکید، ترس از فراموشی مخاطب در طولانی شدن کلام و یادآوری نکات کلیدی ارتباط دارد؛ بنابراین تکرار اطلاعات در این متون نقش کاربردی و موثری دارد و سبب سهولت انتقال پیام اصلی می­­ شود.

Keywords:

Legal Linguistics , Forensic Linguistics , Persian Bill of Rights , Grammatical Repetition , Contextual Repetition , Filling , زبان شناسی حقوقی , زبان شناسی محکمه ای , لایحه حقوقی فارسی , تکرار دستوری , تکرار بافتی , حشو