شالوده های توسعه پایدارو مدیریت شهری کارآمد؛ راهبردها وچالش ها

این مقاله، پژوهشی در باب مفهوم توسعه پایدار با تاکید بر توسعه و چشم اندازهای شهری است. هدف این تحقیق معرفی راه های دستیابی به اهداف توسعه پایدار است. بحث توسعه پایدار بر این فرض است که جوامع نیاز به مدیریت سه نوع سرمایه (اقتصادی، اجتماعی، و طبیعی) دارند که ممکن است ناپایدار باشند. توسعه پایدار یک اصل سازمان دهنده برای زندگی انسان است. این فرض یک آینده مطلوب را برای جوامع بشری بدون تضعیف پایداری سیستم های طبیعی و محیط زیست فراهم می کند. جوهره مدیریت شهری، احساس مسئولیت در پاسخگویی به نیازهای حال و آینده جامعه و تحقق اهداف تعیین شده است که تنها در پرتو توازن و هماهنگی در تحولات ساختاری جامعه محقق می گردد. در واقع ایده مدیریت شهری، متاثر از سه عامل؛ ضرورت نزدیک کردن سیاستها و اصطلاحات اقتصاد کلان ملی و اقتصاد شهری، بهره گیری از برتری های نسبی شهرها و نقش آن ها در فرآیند توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و آگاهی از وجود همبستگی میان دو بخش دولتی و خصوصی به عنوان دو رکن مکمل در هدایت تغییرات ساختاری، که بایستی با مشارکت سایر نهادهای غیردولتی و نهادهای اجتماعی صورت گیرد می باشد. ارتقاء کیفیت زیست پایدار، محوری ترین رویکرد پایدار شهرسازی است که وجوه مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی را در بر می گیرد. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، در راستای دستیابی به ایجاد شهری پایدار به شیوه مردم سالارانه و برنامه ریزی از پایین، ارتقاء کیفیت زندگی و توسعه شهری پایدار را که در گرو تحقق شرایطی از قبیل؛ قابل زیست بودن، برخورداری از مدیریت محلی کارآمد، رقابت پذیری و برخورداری از نظام آشفته حمل ونقل شهری می باشد، در مدیریت شهری ایران مورد بررسی قرار دهد. نتایج حاصل از این پژوهش برآن امر دلالت دارد که پایداری شهری، به مقابله با الگوی تولید یا توزیع و مصرف ناسازگار با طبیعتی می پردازد که به اتمام منابع و تخریب محیط زیست می انجامد و تنها فرآیند توسعه ای را تایید می کند که بدون کیفیت،ومطلوبیت زندگی انسان ها، در حد پذیرش نظام های پشتی بان حیات منجر می شود. بدین منظور در ابعاد اجتماعی و اقتصادی پایدار شهری، به نگرش همه جانبه نیاز است تا سرمایه اجتماعی را شالوده آموزش اجتماعی و سپس توانمندسازی اجتماعات محلی قرار دهد. این دستور کار برنامه ریزان و مدیران شهری شجاع است تا آرمان شهری دست یافتنی به نام شهر پایدار به شیوه مردم سالارانه و از پایین بر پا شود. بحث توسعه پایدار بر این فرض است که جوامع نیاز به مدیریت سه نوع سرمایه (اقتصادی، اجتماعی، و طبیعی) دارند که ممکن است ناپایدار باشند. توسعه پایدار یک اصل سازمان دهنده برای زندگی انسان است. این فرض یک آینده مطلوب را برای جوامع بشری بدون تضعیف پایداری سیستم های طبیعی و محیط زیست فراهم می کند. یافته هادر این مقاله نشان می دهد که مطلق نگری نسبت به گسترش سرمایه های فیزیکی که انسان را در کانون توجه انسان قرار می دهد( انسان گرایی)، سبب کاهش سرمایه های طبیعی برای نسل امروز و فردای بشر می شود. همچنین، یک جانبه نگری نسبت به محافظت و گسترش سرمایه های طبیعی که طبیعت را در کانون توجه انسان قرار می دهد(طبیعت گرایی)، سبب کاهش سرمایه های انسانی و اجتماعی برای نسل امروز و فردای بشر می شود. بنابراین هر دو رویکرد انسان گرایی صرف و طبیعت گرایی محض، با تاخیرهای زمانی، سبب ایجاد ناپایداری در توسعه می شوند. عمق پیچیدگی پویا در فرایند توسعه زمانی هویدا می شود که رویکردهای یاد شده ازطریق توجه افراطی یا تفریطی به حفظ سرمایه های طبیعی یا گسترش سرمایه های فیزیکی، به تهی سازی سرمایه ها برای آیندگانمنجرشود که در این صورت اصطلاحا گفته میشود توسعه فقرزا عمل کرده است. متولیان امر توسعه بایستی توجه داشته باشند درصورتی که ناپایداری توسعه از یک سطح آستانه ای فروتر رود بازگشت به عقب)بازگشت به پایداری( به هیچ وجه امکان پذیر نیست. بهعنوان مثال نگاه صرف اقتصادی به فرایند توسعه تهران سبب گسترش آلودگی هوا و بالا رفتن سطح آستانه پیچیدگی ترافیک این شهرشده و این امر نیز خود به پایین آمدن سطح آستانه ناپایداری توسعه وتنزل زیست پذیری،ناخرسندی وبی اعتمادی شهروندان وکاهشمشارکتهای اجتماعی ومردمی بعنوان بزرگترین سرمایه شهرهای مطلوب وبرخوردار ،درکلانشهرها بویژه تهران بزرگ را دامن زده است .

Keywords:

توسعه , توسعه پایدار , شهر پایدار , مدیریت شهری , انسان گرایی , سرمایه های انسانی , زیست پذیری , کاهش مطلوبیت کلانشهرها