نقد و بررسی ادله نفی ماهیت از واجب الوجود

در این مقاله به نقد و بررسی  دلایل عمده فیلسوفان مسلمان برای نفی ماهیت از واجب الوجود می­ پردازیم.  ابتدا با تفکیک معانی سه­ گانه ماهیت و سه تفسیر مختلف از اصالت وجود تلاش می ­کنیم تا  تصویر روشنی از محل نزاع به دست ­دهیم. سپس مهمترین ادله نفی ماهیت از واجب را ذکر کرده و نشان می­ دهیم که اکثر این ادله یا مبتنی بر اصالت ماهیت بوده و یا مبتنی بر فهم خاصی از اصالت وجود هستند که قابل مناقشه می­ باشد. در نهایت نشان می­ دهیم که بنابر تفسیر صحیح از اصالت وجود، ماهیت تعین وجود است و وجود بدون تعین معنا ندارد؛ لذا هر وجودی دارای ماهیت است؛ چه محدود و چه نامحدود؛ با این حال چون وجود واجب نامحدود است ماهیت او هم که به عین وجود او تحقق دارد نامحدود خواهد بود. بر این اساس هیچ دلیل قاطعی برای نفی ماهیت از واجب وجود نداشته؛ بلکه برهان بر ماهیت داشتن واجب قائم است و واجب و ممکن به معنایی یکسان دارای ماهیت هستند؛ اگرچه مصداق ماهیت در آنها متفاوت است.

Keywords:

Existence , nature , originality of existence , originality of nature , necessary , possible , وجود , ماهیت , اصالت وجود , اصالت ماهیت , واجب , ممکن