بررسی ظرفیت نمایشی روایت «پایان کار امیرمحمد» در تاریخ بیهقی

در میان متون ادب فارسی، داستان های حماسی و عاشقانه و تاریخی از منابع ارزشمندیبرای اقتباس های سینمایی و نمایشی به شمار میآیند، اما آن گونه که شایسته است، ازظرفیت این منابع برای تبدیل به متون تصویری استفاده نشده است. بهره گیری از اینمتون از یک سو میتواند موجب غنای اثر نمایشی شود و از دیگر سو اگر کارگردان آنچنان که بایسته است، نتوانند ظرفیت های موجود در متن را آشکار کند، با توجه بهشناختی که مخاطبان از این متون دارند، موجب واکنش منفی مخاطب می شود. تاریخبیهقی به عنوان یکی از متون تاریخی ادب فارسی دارای ماجراها و حکایت هایی است کهمیتوان از آنها در نوشتن فیلمنامه ها و نمایشنامه ها بهره برد. در این مقاله قابلیت هاینمایشی رویارویی امیرمسعود و برادرش امیرمحمد بر سر تصاحب قدرت پدر بررسی شدهاست. این روایت با توجه به پیرنگ آن و توصیف و شخصیت پردازی، ایجاد تعلیق درخواننده و باز بودن پایان بندی از ظرفیت نمایشی بالایی برخوردار است. پیرنگ این روایتبر خلاف دیدگاه ارسطو، در میانه رها می شود و همین به سرانجام نرساندن پیرنگ،شگردی است که موجب باز بودن پایان قصه می گردد و از طریق آن، ذهن مخاطب با متندرگیر می شود. در این داستان با گره گشایی روبه رو نیستیم و خواننده تا پایان در حالت تعلیق باقی می ماند و داستان در وضعیت نقطه ی اوج بدون حرکت به سمت گره گشاییپایان می یابد و ستیزه ی دو برادر بر سر قدرت، گویی همچنان تداوم دارد، اگرچه یکی دربند دیگری است.

Keywords:

تاریخ بیهقی , ظرفیت نمایشی , مطالعات میان رشته ای ادبیات.