تاملی بر آداب سخندانی در منظومه فکری عنصرالمعالی

امیر عنصرالمعالی نویسنده ای است دانشور و پرمایه با ذهنی وقاد و نظری نکته بین که وسعت اطلاعات و معلومات وی در زمینه های گوناگون بر همگان آشکار است. اثر سترگش «قابوس نامه» اندرزنامه ای است در چهل و چهار باب که تجارت زندگانیش را در آن سنجیده و اندیش ورانه در اختیار فرزند نهاده است و از وی می خواهد تا با به کار گرفتن آن سعادتی دو جهانی خویش را تضمین نماید. باید اشاره داشت که صداقت و صراحت و صفای نیت در سخنانش جلوه گر است. او با همگان مشفق است و از سرد لسوزی پدرانه سخن می راند. در اندیشه اش سخندانی و سخنوری را می ستاید و سخن را مایه ارزش و اعتبار انسانی بر سایر موجودات می داند و فضل و دانش هر کس را به میزان سخنش می سنجد. نگارنده در این پژوهش درصد پاسخ به این پرسش اساسی است که عنصرالمعالی آداب و معیارهای سخن نغز را بر اساس چه مشخصه هایی می سنجد؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که نویسنده «قابوس نامه» رعایت مقتضای حال، اتکاء سخن بر اندیشه، صداقت و صراحت در گفتار، میانه روی در سخن، سخن سهل و ممتنع، ایجاز در سخن و... از جمله مشخصات بارز سخندانی و سخنوری به شمار می آورد. این پژوهش به روش توصیفی و اسنادی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

Keywords:

عنصرالمعالی , قابوس نامه , نثر , سخندانی , آداب سخن.