بررسی امکان اجرای فعالیت های اقتصادی زنبورداری و آبزی پروری جهت توسعه جوامع روستایی در جنگل های شفارود استان گیلان

سابقه و هدف: جنگل به عنوان یکی از مهم ترین سامانه های حیات بشر، واجد جایگاه انکارناپذیری در تامین رفاه و آسایش انسان-هاست، بر اساس گزارش استراتژی جنگل بانک، جهانی بیش از ۶/۱ میلیارد نفر در دنیا به اشکال مختلف به جنگل برای تامین معیشت-شان وابسته هستند. یک بحث متداول سیاسی در مورد توسعه و محیط زیست، این است که فقرا، هم عامل و هم قربانی تخریب محیط زیست هستند. تعبیر این روایت برای جنگل، نشان می دهد که کاهش فقر، می تواند فشار بر روی منابع جنگلی را کاهش دهد و حفظ و توسعه منابع جنگلی، می تواند به کاهش فقر کمک کند. بر همین اساس در این پژوهش وضعیت جنگل های حوضه آبخیز شفارود در استان گیلان برای اجرای دو فعالیت درآمدزای زنبورداری و آبزی پروری، جهت ایجاد رونق اقتصادی برای جوامع روستایی و سایر ذینفعان وابسته به جنگل های این ناحیه و درعین حال باهدف حفظ این جنگل ها، بر اساس اولویت بندی شاخص ها و زیرشاخص ها، موردبررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: حوضه شفارود با مساحتی معادل ۳۶۶۵۷ هکتار در غرب استان گیلان، بین شهرستان های رضوانشهر و پره سر و شرق ارتفاعات تالش قرارگرفته است. در راستای تعیین کاربری اقتصادی مناسب و شناسایی شاخص های اصلی برای هر یک از فعالیت های مدنظر متخصصین، پس از تبیین مبانی نظری، به منظور گردآوری اطلاعات جامع، از تکنیک های مشاهده، مصاحبه و پرسش نامه با افراد (شامل ۵۵ نفر) که به صورت غیر تصادفی و بر اساس تخصص آن ها انتخاب شدند، استفاده شد. در پژوهش حاضر در سه مرحله از پرسشنامه جهت تکمیل روند امور استفاده شد و داده های حاصل از پرسشنامه های مربوط به شاخص ها و زیر شاخص ها به روش مقایسات زوجی مورد آنالیز قرار گرفتند که جهت به دست آوردن نقشه مکانی بهینه هر فعالیت اقتصادی از نرم افزار GIS استفاده شد.یافته ها: بر اساس نتایج، در زنبورداری شاخص های تنوع پوشش گیاهی، دما و تعداد درخت در هکتار و در آبزی پروری شاخص های فاصله از رودخانه، فاصله از چشمه و دما به عنوان مهم ترین عوامل جهت توسعه این زنجیره ها شناخته شدند. در ادامه، بررسی امتیاز نهایی زیرشاخص ها بر اساس نظر متخصصین نیز نشان داد زیر شاخص های اقلیم مرطوب با امتیاز نهایی ۰۳/۰، بالاترین ظرفیت سرمایه گذاری و فاصله از جاده های خاکی هر دو با امتیاز نهایی ۰۲۴/۰ نیز برای زنبورداری مهم بوده اند. زیرشاخص های اقلیم مرطوب با امتیاز نهایی ۰۳/۰ مهم ترین معیار بوده است و ظرفیت بالای سرمایه گذاری با امتیاز نهایی ۰۲۹/۰ و فاصله کمتر از ۵۰۰ متر با رودخانه با امتیاز نهایی ۰۲۶/۰ برای آبزی پروری در جایگاه های دوم و سوم قرار داشته اند. نتایج همچنین نشان داد که ۱۳/۲۲ درصد از کل منطقه (۳۱/۸۰۶۳ هکتار) برای اجرای فعالیت زنبورداری و ۴۱/۱۴ درصد از کل منطقه (۹/۵۲۴۹ هکتار) برای اجرای فعالیت آبزی پروری جهت توسعه اقتصادی در جنگل های شفارود کاملا مناسب هستند.نتیجه گیری: با توجه به یافته های این پژوهش در ارتباط با شاخص های موثر و همچنین مساحت نسبتا خوبی که برای هر فعالیت اقتصادی بسیار مناسب تلقی گردیده است و نیز جمعیت روستایی که در این حوضه آبخیز حضور دارند، لازم است که مدیران جنگل برای توسعه جوامع روستایی و یافتن سایر منابع تولید غیرچوبی به آن توجه کنند.

Keywords:

توسعه اقتصادی , سامانه اطلاعات جغرافیایی , شاخص , مقایسات زوجی , مکان یابی