بررسی مبانی تاریخ نگری و مفروضات معرفت شناختی کتاب درسی تاریخ شناسی

هر چند، تاریخ معرفتی مهم و ریشه دار در ایران به شمار می رود، اما مطالعات تاریخی در کشور ما با فقر نظرورزی و فقدان تاملات فلسفی مواجه بوده است. در سال ۱۳۷۴ ش، برای نخستین بار در تاریخ تعلیم و تربیت کشورمان، مسائل نظری تاریخ در قالب کتاب درسی مستقلی با عنوان «تاریخ شناسی» وارد چرخه آموزش شد و مورد استقبال دانشآموزان و معلمان قرار گرفت. این پژوهش در صدد است از طریق بررسی و تحلیل محتوای کتاب درسی مذکور، مبانی تاریخنگری و مفروضات معرفت شناختی آن را واکاوی کرده و به این پرسش پاسخ دهد که کتاب درسی تاریخ شناسی تا چه اندازه به مسائل اساسی فلسفه علم تاریخ توجه داشته و از چه مبانی و مفروضات فلسفی و معرفت شناسی پیروی نموده است؟ نتیجه بررسی این پژوهش نشان می دهد که به مسائل اساسی و مهم تاریخ شناسی به اندازه کافی توجه نشده و حجم عمده ای از محتوای کتاب مورد نظر به مباحث فرعی و موضوعه ای منبع شناختی و ابزارهای کار مورخان مورخان اختصاص یافته است. به لحاظ مبانی و مفروضات فلسفی نیز محتوای کتاب نیز ناظر بر یک تامل فلسفی دقیق و معطوف به یک دیدگاه معرفت شناسی منسجم و منظم نسبت به تاریخ نیست و نویسندگان کتاب به طرزی ناخودآگاه در میان دیدگاه های فلسفی و نگرش های معرفت شناختی متفاوت و بعضا متعارض نسبت به تاریخ سرگشته و در حال نوسان بوده اند.

Keywords:

فلسفه علم تاریخ , تاریخ شناسی , آموزش تاریخ , کتاب درسی , تحلیل محتوا