کنترل کانیایی و زمین شیمیایی بر توزیع و تحرک عناصر جزئی و خاکی نادر در طی گسترش پهنه ی دگرسانی آرژیلیک: بررسی موردی از شمال خاور خاروانا، شمال باختر ایران

نفوذ توده­های آذرین تونالیتی، گرانودیوریتی و کوارتز دیوریتی به سن الیگوسن به درون سنگ­های آندزیتی، آندزی- بازالتی و کربناتی کرتاسه در شمال شرق خاروانا (استان آذربایجان­ شرقی، شمال باختر ایران) باعث رخداد پهنه­ی دگرسانی آرژیلیک گسترده به همراه اسکارن­زایی شده است. بررسی­های کانی­شناسی نشان می­دهند که پهنه دگرسان آرژیلیک حاوی کانی­های کائولینیت، کوارتز، آلونیت، پیروفیلیت، روتیل، کلریت، جاروسیت، هماتیت، گوتیت و پیریت می­باشد. بررسی­های زمین­شیمیایی آشکار می­کنند که عواملی نظیر pH پایین، نسبت­های بالای آب به سنگ، یون­های همبافت کننده فراوان در سیالات گرمابی و سیستم زهکشی مناسب نقش مهمی در شستشوی عناصری نظیر Ga، Sc، Hf، Nb، Th، Ta، Zr، Y و REEها طی گسترش این پهنه ایفا کرده­اند. الگوی توزیع REEهای به هنجار شده به کندریت دلالت بر جدایش و غنی­شدگی LREEها نسبت به HREEها و رخداد بی­هنجاری منفی Eu و Ce طی آرژیلیکی شدن آندزیت­ها دارد. تغییرات بی­هنجاری­ Eu و Ce، تخریب پلاژیوکلاز، فلدسپار پتاسیم و هورنبلاند به­وسیله­ی محلول­های درون­زاد و تولید اسیدسولفوریک حاصل از اکسایش پیریت­ به­وسیله­ی محلول­های برونزاد در گسترش این سیستم دگرسان را پیشنهاد می­کنند. ضرایب همبستگی بین عناصر دلالت بر نقش کنترل کننده اکسیدهای منگنز در تمرکز Cu، Pb، Zn، Cd و Tl دارد. تمرکز REEها در این پهنه به­وسیله­ی فرایندهای جذب سطحی (کائولینیت)، روبش به­وسیله­ی اکسیدها و هیدروکسیدهای فلزی (هماتیت و گوتیت) و تثبیت در فازهای نئومورف (روتیل، جاروسیت و موسکویت- ایلیت) کنترل شده است.

Keywords:

Argillic alteration , geochemistry , mineralogical control , trace and rare earth elements , Kharvana , Iran. , دگرسانی آرژیلیک , زمین شیمی , کنترل کانیایی , عناصر جزئی و خاکی نادر , خاروانا , ایران.