تحلیل گفتمان انتقادی رمان «کفاح طیبه» بر اساس نظریه «ورمن فرکلاف»

تحلیل گفتمان انتقادی، رویکردی نو و شاخه ای مهم از نظریه تحلیل گفتمان به شمار می رود. نورمن فرکلاف یکی از نظریهپردازان برجسته در حوزه گفتمان کاوی است که در نظریه خود ضمن بیان رابطه میان ملاک های درونی و بیرونی متن با تکیه براشکال زبانی و نشانه ها، در تلاش است قدرت مسلط جامعه و فضایی را که اثر ادبی در آن شکل گرفته از طریق سه محور توصیف،تفسیر و تبیین مورد واکاوی قرار داده و نوعی مفهوم ایدئولوژیک را در ورای متن، بازخوانی کند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به بررسی سطوح سه گانه گفتمان انتقادی رمان کفاح طیبه اثر نویسندهمصری نجیب محفوظ (۱۹۱۱ - ۲۰۰۶) می پردازد تا ایدئولوژی و گفتمان مورد نظر نویسنده را مورد تبیین قرار دهد. نتایج پژوهشبیانگر آن است که نجیب محفوظ در این داستان با استفاده از کارکرد واژگان و روابط معنایی بین آن ها، افعال خبری و مثبت وکاربرد جملات استعاری، دیدگاه خود را ابراز کرده است. از سوی دیگر، با بهره گیری از بینامتنیت و فراخوانی متون قرآنی، در صددتبیین مسیر مبارزه و ثابت قدم بودن در آن است. محفوظ با یک گفتمان مبارزه طلبانه به بیان مضمون هایی همچون ایستادگی دربرابر ستم و آزادی خواهی می پردازد و با تقویت روحیه مبارزه طلبی، در پی القای ایدئولوژی مد نظر خویش و مفاهیمی چون دستیافتن به استقلال، آزادی و ایستادگی در برابر متجاوزان است.

Keywords:

رمان کفاح طیبه , نجیب محفوظ , تحلیل گفتمان انتقادی , نورمن فرکلاف