سیماهای زمین شناسی، کانی شناسی، دگرسانی و زمین شیمی عناصر نادر خاکی کانسار آهن نیزار، جنوب باختری مشهد، شمال خاوری ایران

کانسار آهن نیزار در فاصله­ی ۵۰ کیلومتری جنوب باختری مشهد، شمال خاوری ایران واقع شده است. این کانسار  به صورت لایه­ها و عدسی­های جدا از هم در یک زون گسله در ماسه­سنگ­های کوارتز آرنایتی و ساب­لیتارنایتی سازند لالون (کامبرین زیرین) گسترش یافته است. بررسی­های کانی­نگاری نشان می­دهند که هماتیت کانه­ی اصلی کانسنگ­های آهن است که با گوتیت و پیریت در مقادیر کمتر همراهی می­شود. بررسی­های میکروسکوپی، حضور بافت­های اسکلتال، جانشینی برجای­مانده، جانشینی حاشیه­ای و شبه ریخت را در کانسنگ­ها مسجل می­سازند. بر اساس یافته­های سنگ­نگاری دو دسته از کانی­های دگرسان، درون­زاد (سریسیت، پیریت، پیروفیلیت، باریت، کلسدونی، و کلسیت) و برون­زاد (گوتیت، جاروسیت، ژیپس، لیمونیت، و هماتیت) در این کانسار تشکیل شده اند. با توجه به نتایج حاصل از کارهای صحرایی و بررسی­های کانی­نگاری و زمین­شیمیایی، به نظر می­رسد که شکل­گیری کانسنگ­های مورد بررسی از نظر ژنتیکی به سنگ­های درونگیر وابسته­اند.  فرایندهای گرمابی و سیستم­های گسلی (موجود در سنگ­های میزبان) تواما نقش ارزنده­ای در شستشوی فلزات و نهشت کانسنگهای آهن داشته­اند. نتایج آنالیزهای شیمیایی نشان می­دهند که مقادیر REE ها در کانسنگهای آهن از ۹۷/۶ تا ۲۶/۱۸ ppm تغییر می­کنند. بازه­ی بی­هنجاری­های  Euو Ce در کانسنگ­ها به ترتیب برابرند با ۳۶/۱ – ۰۱/۰ و ۸۹/۱-۲۸/۰ ملاحظات زمین­شیمیایی نشان می­دهند که توزیع عناصر نادر خاکی در کانسنگ­های آهن نیزار با pH، فراوانی یون­های همبافت ساز ( CO۳۲-، Fˉ، Clˉ، PO۳۴- و SO۴۲-)،  فرایندهای روبش و تثبیت در فازهای کانیایی نئومورف کنترل شد.

Keywords:

Neyzar , Mashhad , Iron ores , rare earth elements , hematite , goethite , نیزار , مشهد , کانسنگ های آهن , عناصر کمیاب خاکی , هماتیت , گوتیت.