کانی شناسی، زمین شیمی و سن پرتوسنجی دایک های مافیک موجود در مجموعه ی دگرگون دلبر، بیارجمند (جنوب شرق شاهرود)

مجموعه­ی دگرگون دلبر در جنوب شرقی شاهرود متشکل از انواع شیست­ها، آمفیبولیت­ها و گنایس­های با مناظر میگماتیتی به سن اواخر نئوپروتروزوئیک (پرکامبرین) با استفاده از حداقل سه نسل دایک مافیک با سن­های مختلف (پرکامبرین، ژوراسیک، ترشیری) قطع شده است. دایک­های وابسته به ژوراسیک، مجموعه دگرگون پرکامبرین و سنگ­های رسوبی تخریبی دگرگون شده تریاس بالایی- ژوراسیک زیرین (معادل با سازند شمشک) را قطع کرده­اند ولی در آهک­های ماسه­ای ژوراسیک میانی و آهک­های کرتاسه زیرین (نئوکومین) ادامه ندارند. آمفیبول­های موجود در این دایک­ها در گروه کلسیمی قرار داشته و از نوع ادنیت هستند. فشارسنجی براساس میزان آلومینیم موجود در آمفیبول، بیانگر فشارهای ۴ تا ۵ کیلوبار برای تعادل نهایی این کانی است که با اعماق ۱۴ تا ۱۵ کیلومتری جایگزینی این دایک­ها در پوسته همخوانی دارد. سال­سنجی به روش U-Pb روی آپاتیت­های موجود در این دایک­ها، بازه­ی زمانی ۱۵۲±۳۵Ma را نشان می­دهد که با روابط صحرایی و چینه­شناختی کاملا سازگار است. بر اساس ویژگی­های زمین­شیمیایی، این دایک­ها دارای ماهیت قلیایی آهکی - قلیایی بوده، ماگمای سازنده آن­ها از ذوب بخشی حدود ۱۵ درصدی یک خاستگاه گوشته­ای اسپینل لرزولیتی ریشه گرفته است. این سنگ­ها در یک محیط زمین­ساختی کششی پشت کمان و در ارتباط با کشش­های پوسته­ی­ قاره­ای ایران مرکزی در اثر فرورانش ورقه­ی­ اقیانوسی نئوتتیس به زیر آن تشکیل شده­اند. این رویداد از پیامدهای ماگمایی فاز کوهزایی سیمیرین پسین است.

Keywords:

Precambrian , mafic dike , U-Pb age dating , Jurassic , Biarjmand , Shahrood , پرکامبرین , دایک های مافیک , سال سنجی U-Pb , ژوراسیک , بیارجمند , شاهرود.